Sử Thi Iliade Thi Hào Homère (bài 13)
Thi Ca Khúc XII
Cuộc Chiến Bên Chiến Hào
__________________________________________________________________
TÓM LƯỢC
Quân Troa chuẩn bị vượt qua lũy hào Hy Lạp, Asios tự đắc vào cửa bỏ ngõ, cho quân tràn vào bị phục kích bởi anh em Lapithes nên chết thảm hại. Điềm chim xuất hiện, tướng Polydamas sợ hãi khuyên Hector lui quân, nhưng Hector vẫn thúc đẩy tiến công. Sarpédon, Glaucos đánh vào chổ hào thành mỏng nhất do Ménésthé phòng thủ. Ménesthée vội sai người kêu cứu Ajax Quân Hy Lạp nơi phòng thủ Ménesthée nhờ sự hổ trợ của Teucer và Ajax Télamon chống lại quân Lysiens của Sarpédon. Glaucos bị trúng tên Teucer nơi cánh tay phải lui về thành. Sarpédon vượt qua tường nhưng không tiến công được. Trong lúc đó Hector dùng tảng đá to phá được một cửa thành, quân Troie tràn vào.
Đoạn chim Đại Bằng xuất hiện là một đoạn nổi tiếng của Sử thi Iliade, được Platon bình luận. Virgile bắt chước trong (En.XI 751-6). Voltaire dịch thơ trong tựa quyển Rome sauvée, trong bản dịch từ tiếng La Tinh của Cicéron (De divin, 97)
Trong khi Ban Tuấn chữa thương,(Patrocle) 7097
Cho Âu Chi mũi tên đồng nhức đau.(Eurypylos)
Hai bên chiến trận sát nhau,
Hào sâu chẳng cản ngăn nào địch quân. 7100
An Sinh còn mãi giận hờn,(Achille)
Thành vua Biam đó còn nguyên cơ đồ.
Vẫn còn dũng tướng Hải Tô. (Hector)
An Kinh hào lũy trơ trơ giữa trời.
Mười năm chiến cuộc chẳng nguôi,
Bao nhiêu quân tướng ngậm ngùi kiếp thân.
Kẻ còn sống với cõi trần,
Nhìn thành Troa sẽ tan tành tro than.
An Kinh cất bước lên thuyền,
Mang theo phẩm vật chiến công khải hoàn. 7110
Bao cơn sông lũ nước nguồn,
Hải Long Vương với An Long cõi thần.*
Từ lâu muốn phá lũy tường,
Góp bao sức nước cội nguồn Y Đa.
Từ núi cao về biển xa,
Kê Sóc, Hạc Tả rừng già Ca Lê. (Rhésos, Heptaporos, Carèse)
Lộ Đốc, Gia Nịch chảy về. (Rhodios, Granique)
Sa Măng, Si Mộc tràn trề nước non (Scamandre, Simoïs)
Dớt cho mưa chín ngay đêm ,
Biển dâng xóa sạch lũy tường hào sâu. 7120
Chỉ còn bãi cát trắng phau,
Dòng sông đổi cửa qua nào ai hay.
Đó là chuyện xảy sau này,
Giờ đây chiến địa cát bay bụi hồng.
Tiếng gào vang dội lũy tường.
Hải Tô xông xáo như cơn bão tràn.
Như heo rừng lúc nguy nan,
Chung quanh chó dữ thợ săn quây quần.
Vẫn còn dũng mãnh sức hùng,
Chẳng còn nghĩ đến đường cùng thoát thân. 7130
Kiên cường anh dũng đấu tranh,
Hai bên khi tiến, khi chân lùi dần.
Hải Tô bước giữa đoàn quân,
Thúc quân Troa tiến bước lên hàng đầu.
Thúc quân cận chiến nhanh mau,
Sẵn sàng san hố, lấp hào xông lên.
Nhưng bao ngựa chiến dậm chân,
Hí vang sợ hãi, hào gần, tường cao.
Tên bay, đạn đá tung vào,
An Kinh kín mít, chẳng sao phá thành. 7140
Ngựa lôi xe chiến tung nhanh,
Chẳng sao bước được đường gần quanh co.
Bồ Ly khuyên nhủ Hải Tô, (Polydamas, Hector):
Thật điên dại mới xông vô lũy hào.
Thật là nguy hiểm biết bao,
Ngàn muôn cọc nhọn chỉa vào chiến xa,
Trước là tường lũy khó qua,
Đường cát chật hẹp khó mà tháo lui,
Chẳng bước xuống, chẳng yên ngồi,
Địa hình tôi nghĩ khó thời tiến công. 7150
Nếu Thần Vương ghét An Kinh,
Ra tay sấm sét diệt quân địch thù.
Giúp quân Troa trận đối đầu,
Trên vùng đồng cát chúng hầu tiêu tan.
Chiến thuyền chúng sẽ lui quân,
Xa Đạt Quốc sẽ chuốt phần bại vong.(Argos)
Chớ nên hao tổn quân binh,
Lao mình rớt xuống chết trong lũy hào.
Tôi đề nghị tiến như sau,
Ngựa xe , phu mã tiến mau bên rào. 7160
Hải Tô đánh thẳng cửa vào,
Giáp binh xuống ngựa theo sau hợp đồng.
Chẳng ai chống nổi Tướng quân,
Bất ngờ chúng sẽ bại vong tan tành.
Hải Tô đồng ý lời bàn,
Rời xe ngựa với lao khiên công thành.
Ra lệnh binh giáp theo nhanh,
Bỏ xe ngựa tiến lên cùng Tướng quân.
Giao hầu cận giữ xe mình,
Năm đoàn quân tiến theo chân tướng hùng. 7170
Hải Tô, Bồ Ly công thành,
Gồm quân thiện chiến đội binh hùng cường.
Thứ ba là tướng Kê Long (Kébrion)
Bỏ xe cho kẻ hầu gần bước theo.
Bá Lê, An Thước, Khê Nô (Pâris, Alcathoos, Agénor)
Chỉ huy binh giáp quân cờ thứ hai.
Thứ ba Hạ, Đới, anh tài (Hélénos, Deïphobos)
Hai chàng hoàng tử sánh vai như thần.
Cùng An Sĩ Ốc anh hùng (Asios)
Hiệt Cốt công tử sinh vùng An Bê. (Hyrtacos,Aribè) 7180
Ngựa hoang to lớn mang về,
Bờ Sơn Lai nổi danh nghề mã phu. (Selleïs)
Anh Nê đoàn quân thứ tư (Énée),
Đạt Chi, Ca Mạc binh thư toàn tài. (Archiloque, Acamas)
Con An Thế Công cân đai .(Anténor)
Thạc Phê Đông chỉ huy thời ngũ quân (Sarpédon)
Lô Cô, Ất Thệ theo cùng, (Glaucos, Astéropée)
Đoàn quân lừng lẫy anh hùng tài ba;
Năm đoàn quân tiến xông pha,
Khiên da, lao nhọn bước ra công thành. 7190
Trong khi các tướng Troa quân,
Bồ Ly Đa Mạc xếp hàng tiến công,
An Sĩ Ốc chẳng bằng lòng,
Quyết cùng xa mã đánh cùng thuyền đen,
Tự tin ngựa giỏi chiến trường,
Đã không thoát khỏi phận đen số phần.
Ngọn lao công tử Đô Long (Deucalion)
Anh Đô Mai phóng trong tầm tử thương; (Idoménée)
An Sĩ phía trái chiến trường,
Nơi An Kinh trở về cùng chiến xa. 7200
Cổng thành phóng thẳng băng qua,
Cửa thành chẳng đóng thanh đà gát ngang.
Nghỉ rằng quân địch hoảng hồn,
Chạy về thuyền sợ chẳng còn gát canh.
Xua quân xông thẳng vào thành,
Chẳng còn nghi ngại canh phòng phục binh.
Cổng thành hai tướng tài năng,
Ngọn lao La Bích con dòng Phi Thao ; (Lapithes, Pirithoos)
Bồ Ly Phổ Thế lớn cao, (Polypoetès)
Lê Ôn Thê thảm sầu gieo chiến trường. (Léontée) 7210
Hai cây sồi giữa núi rừng,
Hiên ngang chống đỡ với cùng gió mưa,
Cây cao sâu bám rễ già,
Cánh tay mạnh vững sơn hà chẳng lui.
Quân Troa tiến bước reo vui,
Khiên che đầu tiến theo người quân vương,
Ý Nhược, Anh Tuấn xông lên, (Iameros, Oreste)
An Mạc, Ốc Mạo và cùng Thọ Ôn (Adamas con Asios, Oenomaos, Thoon)
An Kinh núp giữ bức tường,
Một phần dụ địch cổng thành chạy xa. 7220
Quân Troa vào giữa cửa qua,
Hai chàng dũng tướng bước ra chận đường,
Như heo rừng giữa núi ngàn,
Đợi thợ săn, chó bên truông hiểm nghèo.
Cổng thành gỗ đá lăn mau,
Trúng vào quân địch trên đầu ngã lăn,
Kẻ còn sống sót trong tầm,
Lao tên phóng đến tan tành thịt xương.
Thành cao vững chắc lũy tường,
Trận mưa đá rớt , khiên đồng đỡ chi. 7230
An Sĩ đá trúng chân đùi,
Gầm lên ngữa mặt than trời bỏ rơi:
Thần Vương lừa dối ta rồi,
Ta đà khinh địch ở nơi hiểm nghèo,
Nghĩ rằng địch chẳng bao nhiêu,
Như bầy ong kiến, lêu bêu xá gì.
Tưởng rằng chỉ có hai người,
Nào ngờ mưu địch cao vời dụ ta.
Mới vừa thoát cửa thành xa,
Địch đà ào tới diệt ba quân rồi. 7240
Thần Vương nghe chẳng kể lời,
Vì lòng chỉ muốn giúp đời Hải Tô.
Chiến trường các cổng thành vô,
Khó mà kể hết mưu mô giữ thành,
Khắp nơi ngọn lửa bừng bừng,
Quanh thành gỗ đá vững bền một phương.
An Kinh trong bước thế cùng,
Quyết tâm bảo vệ chiến thuyền lâm nguy.
Hai chàng La Bích ra tay,
Bồ Ly Phổ Thế đâm ngay thương đồng,
Đạt Ma xuyên má máu hồng, (Damasos)
Mũi lao vỡ sọ óc tung ngã nhào,
Giết tiếp Phi Long, Ốc Mao, (Pylon, Orménos)
Hy Phổ Ma Chước trúng vào ngang đai ; (Hippomachos)
Vì Lê Ôn Thế gươm dài,(Léontée)
An Thi Pha Thế ngã nhoài quay lăn. (Anthiphatès)
Ý Nhược, Anh Tuấn, Mê Nông,
Trước sau ngã gục xác thân đất mầu.
Trong khi lục xác quân thù,
La Bích chiến thắng dọn thu chiến trường. 7260
Theo Hải Tô đám thanh niên,
Mong phá tường đốt chiến thuyền địch quân.
Bên bờ hào rộng tần ngần,
Bỗng đâu có cánh đại bằng bay cao,
Ngậm con rắn đỏ máu đào,
Vẫn còn vùng vẫy, thoát nào vuốt nanh.
Rắn kia bỗng chợt phóng mình,
Mổ ngay nơi cổ, chim tung hoảng hồn,
Thả ngay rắn giữa chiến trường,
Chim kêu một tiếng, chập chờn bay cao. 7270
Quân Troa nhìn rắn xuyến xao,
Thần Vương gửi báo điềm nào tiên tri ?
Bồ Ly Đa Mạc bảo ngay :
Hải Tô anh bác giải bày của tôi,
Dù bao cương trực thức thời,
Tôi luôn nói khác ý lời quân trung.
Bây giờ tôi nói thật lòng,
Chớ nên đánh phá chiến thuyền An Kinh,
Là điềm tiên báo điềm chim,
Quân Troa như cánh chim ưng vượt rào. 7280
Mang con rắn đỏ máu đào,
Vẫn còn sống mổ tung vào cổ chim,
Chim đành bỏ cuộc bay nhanh,
Chẳng còn mang được mồi ngon mang về;
Cho đàn con dại hang khe,
Chúng ta cũng thế toan bề tiến công.
Phá tung cữa lũy địch quân,
Quân ta chỉ tiến được dăm ba người.
Có đường tiến, chẳng đường lui,
Thoát sao tàn sát địch thời số đông. 7290
An Kinh bảo vệ chiến thuyền,
Ấy là lời báo điềm chim rõ ràng.
Hải Tô cúi mặt ngang tàng :
Mi chưa chiến đấu, đã bàn bại hư,
Lời chim chóc đúng thế ư ?
Cớ sao ngược lại ý từ Thần Vương ?
Ngài đà cho sứ thần truyền,
Gật đầu ưng thuận đánh thuyền tiến công.
Người còn bói quẻ chim muông,
Chớ làm nhu nhược tâm hồn chúng ta. 7300
Đường ta ánh sáng chan hòa,
Ta làm theo ý chói lòa Thần Vương.
Quyết tâm đốt cháy chiến thuyền,
Sợ gì cái chết, chiến trường hy sinh.
Nếu ngươi nhác sợ đấu tranh,
Nói lời thối chí ba quân nhụt lòng.
Liệu hồn ăn ngọn lao đồng,
Ta không tha thứ mạng cùn mi đâu.!
Nói rồi hăng hái hàng đầu,
Bao chàng trai trẻ theo sau reo hò. 7310
Thần Vương sấm chớp chói lòa,
Từ Y Đa thổi trận đồ cuồng phong.
Tung trời mù cát bụi hồng,
Ù tai, nhức óc binh thuyền An Kinh.
Cho Hải Tô thắng quang vinh,
Đập thân cây lớn, cổng thành lung lay.
Đa Niên cố thủ, chống cây,
Tên đồng, đạn đá bắn bay mưa rào.
Cản ngăn địch sát tường rào,
Hai chàng An Bắc nâng cao tinh thần. 7320
Khích lòng khen thưởng quân hùng,
Răn đe kẻ nhát cầm chừng đấu tranh:
Quân ta chiến đấu hùng anh,
Có người nhút nhát kiếp thân ươn hèn,
Giờ đây địch đến đánh thuyền,
Chẳng ai có thể can tâm bước lùi.
Quân thù hò hét điếc tai,
Hãy mau xông tới sánh vai diệt thù.
Thần Vương sấm sét non mù,
Hộ trì ta đuổi chúng mau về thành. 7330
Hai chàng xông xáo khích quân,
Tuyết rơi bay khắp chiến trường trắng phau.
Thân Vương báo hiệu Đông vào,
Trắng đầu non, trắng hoa mầu đồng sâu.
Dọc bờ trắng xóa thuyền tàu,
Sóng ngàn biển thẳm, mây cao mịt mù.
Đá bay, tên phóng xuống thù,
Cổng thành vẫn vững, cửa dù rung rinh.
Hải Tô còn mãi công thành,
Quân Troa chưa đánh gãy thanh chốt cài. 7340
Thạc Phê Đông tựa hùm oai,(Sarpédon)
Đầu như bò mộng sừng dài cong cong,
Tay mang một chiếc khiên đồng,
Như sư tử giữa cánh đồng cừu non.
Trái tim trai tráng can trường,
Sẵn sàng vào chốn hào tường sâu cao.
Trước mục đồng chực vung lao,
Trước đàn chó dữ lao xao canh chừng.
Thạc Phê Đông tránh đối cùng.
Quay sang đánh chổ thành không vững bền. 7350
Lòng thề đánh vỡ bức tường,
Cho quân Troa tiến bước tràn vào trong.
Nhìn Lô Cô khẽ bảo rằng : (Glaucos)
Sĩ, quân kính phục như thần hai ta,
Miếng ngon rượu ngọt vật quà,
Sông Săng giàu có, cửa nhà, đồng nương.(Xanthe)
Bây giờ ta ở chiến trường,
Ly Siên thống lĩnh, quân vương hàng đầu. (Lyciens)
Vinh quang tước trọng quyền cao,
Ta cùng sống chết, có nhau chân thành. 7360
Sống thì vinh hiển chiến tranh,
Có già chết cũng gương lành thế gian.
Dù Thần chết đến đời tàn,
Ngàn muôn người chẳng ai còn trách chi.
Trốn làm sao, tránh được gì,
Chỉ còn danh tiếng người đi cõi đời.
Lô Cô không nói trả lời,
Cả hai cùng bước trước người Ly Siên.
Trên tường trấn thủ quảng thành,
Mai Nết Thê ngại trước đường tiến công.(Ménesthé) 7370
Mắt nhìn gần gũi trong tầm,
Mong tìm các tướng viện binh đỡ đầu,
Chợt trông An Bắc, may sao,
Tựu Xê từ trại bước theo hai chàng. (Teucer)
Chiến trường vang vọng trời xanh,
Tiếng gươm, khiên gõ, mũ đồng lông đuôi.
Cửa thành đóng chặt then gài,
Quân Troa tung gỗ đánh hoài cổng vô.
Mai Nết Thê vội gửi mau,
Gửi ngay Thọ Tích lời cầu cứu nguy :(Thootès) 7380
Thọ Tích hãy chạy đi ngay,
Mời hai An Bắc ra tay giúp mình,
Bảo đây là mũi chiến trường.
Thọ Tích vâng lệnh lên đường chạy ngay.
Đến hai An Bắc giải bày,
Phê Tô công tử hiểm nguy chiến trường. (Pétéos)
Thế Môn công tử đi liền (Télémon)
An Bắc, Ly Mạc hãy cùng trấn đây, (Ajax, Lycomède)
Tôi đi cứu viện nơi này,
Sẽ về khi giải cơn nguy trận tiền. 7390
Tựu Xê rảo bước theo chàng,
Băng Đông mang hộ cung tên bên mình.(Pandion)
Đến nơi trận địa ngỗn ngang,
Quân Ly Siên đã vượt tường leo lên,
Như cơn giông bão tối đen,
Hai chàng xông tới giúp quân giữ thành.
Chiến công An Bắc đầu tiên,
Giết Âu Phi Liệt bạn hiền Thạc Đông. (Epiclès, Sarpédon)
Bằng tảng đá tựa chiếc bàn,
Sức trai tráng cũng khó lòng chuyển lay. 7400
An Bắc nâng lấy hai tay,
Ném Âu Phi Liệt trúng ngay đỉnh đầu,
Bốn ngù trụ cũng vỡ đầu,
Từ tường cao rớt xuống hào nằm co,
Tựu Xê bắn trúng Lô Cô,
Từ thành cao xuống trúng vô tay trần,
Lô Cô rời bãi chiến trường,
Lui chân tránh các tên còn bắn theo.
Thạc Phê Đông đến thành cao,
Gặp ngay An Mẫn đâm lao xuyên mình. (Alemaon) 7410
Thừa cơ quân sĩ theo chân,
Tựu Xê, An Bắc đến nhanh bên tường.
Mũi tên trúng dãi da vòng,
Thạc Phê Đông ngực giáp thân an tòan.
An Bắc đâm mũi lao xuyên,
Thần Vương phù hộ trận tiền tấc gang.
Thạc Đông chùng bước nhìn quanh,
Quay sang kêu gọi quân mình bước theo. :
Ly Siên hãy kịp tiến mau,
Một mình ta khó lòng nào tiến quân. 7420
Hãy cùng nhanh với số đông,
Mới mong thẳng tiến tấn công chiến thuyền.
Quân Ly Siên bước nhanh chân,
Kề bên bảo vệ quanh mình quân vương,
Trên thành binh đội An Kinh,
Đã ngăn được bước tiến công vượt thành.
Hai bên chiến trận dậm chân,
Quân Ly Siên chẳng tiến quân hướng thuyền.
An Kinh chẳng đuổi khỏi tường,
Sau khi đông đảo đã tràn vào trong. 7430
Từng đôi thắng bại bất phân,
Đánh nhau sau bức tường thành hổn mang.
Máu rơi thịt đổ chiến trường,
Xác thân la liệt nằm lăn bên thành.
An Kinh chẳng sợ Troa quân,
Quân Troa vào cũng liều mình xông lên.
Như hai đầu giữa cán cân,
Thợ nữ lương thiện cân đồng lông len.
Nhắc đòn cân, dĩa cân đong,
Nuôi bầy con dại đồng lương hẹp hòi. 7440
Chiến trường còn ngữa ngang thôi,
Thần Vương cho Hải Tô thời vinh quang.
Phá tung cánh cửa An Kinh,
Cất cao giọng nói khích truyền ba quân:
Troa quân luyện mã tinh thuần,
Hãy mau cùng vượt đốt nhanh chiến thuyền.
Người leo thang để vượt tường,
Hải Tô nhắc trước cửa thành đá to,
Hai đầu nhọn hoắc kềnh cồ,
Hai người lực lưỡng xáp vô mới hòng. 7450
Bẩy đòn đá, đặt xe lăn,
Hải Tô nhấc nhẹ tỉnh không chẳng màng.
Dạng chân, cửa vỡ ầm,
Thanh cài không thể nào ngăn sức hùng.
Đẩy ra cánh cửa bật tung,
Quân Troa tràn đến theo cùng sóng cao,
Đa Niên hoảng sợ tránh mau,
Trở về phòng ngự kề nhau chiến thuyền.
Tiếng reo hò vọng rối ren,
An Kinh rối loạn trận tiền hổn mang. 7460
Nhất Uyên PHẠM TRỌNG CHÁNH
( viết năm 2006 đến 2011 nhuận sắc 2017)
Kỳ tới: bài 14
THI CA KHÚC XIII Trận chiến cạnh chiến thuyền. (Câu 7461 đến 8270)
CHÚ THÍCH
* câu 7115 : Quân Troie lúc xây thành quên cúng hai vị Poséidon và Apollon.
Lapides : là người Thessaliens phía Bắc Hy Lạp ngày nay, tương truyền con cháu Thần Apollon, nổi danh đánh Centaures, Pirithoos. Nhà vua là bạn Thésée.
