Sách
Sau bao năm tháng do dự, ngập ngừng, tôi quyết định dẹp hết mấy kệ sách, cho sách vào thùng, dán băng keo, đem vào kho dưới hầm nhà. Một quảng đời đã qua. Bây giờ, hầu hết các bài viết đi thẳng từ ngón tay trỏ đánh trên máy tính, sửa bài, gởi đi bằng điện thư, và xuất bản trên trang điện tử, không cần in trên giấy. Hoặc nguyên cuốn sách về lịch sử Việt Nam, nguyên bản kỹ thuật số, gởi qua Amazone, nhà xuất bản Mỹ chỉ in ra lúc nào có khách đặt hàng mua. Mai đây, có thì giờ, sách sẽ xuất bản qua dạng ebook, chẳng cần in. Nhưng thôi, chúng tôi (hai đồng tác giả) vẫn còn do dự, muốn giữ lại cuốn sách của mình với một hình hài khi đến tay người đọc. Nhưng bao lâu nữa?
Hiện nay người bác sĩ hành nghề ở Mỹ hầu như bắt buộc phải dùng hồ sơ bệnh lý theo kỹ thuật số. Những hồ sơ cho từng bệnh nhân dày cộm bị thay thế bằng những file điện tử trong thế giới ảo, được truyền với tốc độ ánh sáng từ phòng mạch qua bệnh viện, hoặc phòng thí nghiệm, hay bất cứ nơi nào cần đến, kể cả âm thanh và hình ảnh.
Có người nói, trong mười năm, những gì hiện nay người sinh viên y khoa học sẽ không còn đúng nữa. Cũng có người nói, kiến thức của giới bác sĩ chúng tôi hiện nay hết 50% là sai, vấn đề là phải tìm ra phần nào là sai và dùng phần 5O% còn đúng. Sụ thật có thể còn trầm trọng hơn nữa, kiến thức đã trở thành như tin tức báo chí, hôm nay đúng, ngày mai sai; hôm nay là báo, ngày mai là rác. Mỗi năm có hàng triệu bài báo khoa học được xuất bản trên thế giới, không ai tài nào gạn lọc hết được. Chỉ trong một lãnh vực y khoa, các ngành chuyên môn càng ngày càng chia thành những ngành nhỏ hơn, chuyên sâu hơn. Mỗi người bịnh sẽ có thể bị chia năm xẻ bảy, hay chia ra thành hàng 5,7 cơ năng, khía cạnh khác nhau cho một toán chuyên viên phụ trách. Kinh nghiệm và kiến thức không phải của chỉ một người thầy thuốc “mát tay", uyên bác, cái gì cũng biết, mà kiến thức, kinh nghiệm để bác sĩ vận dụng cho việc chữa bịnh là kinh nghiệm của toàn thế giới khoa học, do máy tìm kiếm google cũng như những cơ quan y tế toàn cầu gạn lọc, thành một khối kiến thức được chia sẻ toàn cầu, sinh động, ngày mai khác hôm nay. Kiến thức là quyền lực. Nhưng kiến thức không còn bị nhốt trong cuốn sách. Ngay cả báo in chuyên khoa cũng không còn theo kịp kiến thức công bố trên mạng internet.
Một thời đã qua.
Tuần trước, tôi lên Netflix và xem loạt phim nói về gia đình Medici, xuất thân là những người thợ nghèo khó ở Florence, Ý. Thế hệ đầu, nhờ mưu mô, tài ba cũng như tội ác trong hoạt động tài chánh, lũng đoạn được kinh tế, tài chánh, tôn giáo của thành phố cọng hoà Florence cũng như của các tiểu quốc khác tạo thành nước Ý thời thế kỷ thứ 15, nhiều thế kỷ trước khi Ý được khống nhất. Các thế hệ sau, nhờ dồi dào tiền bạc và lý tưởng nghệ thuật lại là những người xây dụng nên nền văn hoá tuyệt vời thời Phục sinh của Florence. Văn minh Tây Phương bắt nguồn từ thời Phục Sinh đã không xảy ra nếu không có máy in, nếu không có những cuốn sách.
Nhắc đến Florence, tìm lục lại trong thư viện của mình, vui mừng biết bao vì còn sót bộ sách đồ sộ chưa cho vào nhà kho. The Art of Florence, trên 1300 trang, chắc cũng phải mấy ký lô, bìa cứng, bao vải, in chữ vàng, giấy dày, bóng, nhiếp ảnh gia người Nhật Okamura chụp ảnh tuyệt vời, còn đẹp hơn cả những gì tôi thấy tận mắt mấy năm trước trong một ngày hối hả thăm Florence, lúc chân đau vì đi bộ mười mấy tiếng đồng hồ không nghỉ.
Đẹp, đồ sộ, nặng nề, một quá khứ thân yêu, huy hoàng từ thời Gutenberg phát minh ra máy in. Như các con khủng long vĩ đại nay đã tuyệt chủng. Một thời đã qua.
Một năm sắp qua.
Từ giả sách. Từ giả Khổng tử, từ giả trí thức học thuật thời Phục Hưng. Từ giả Châu Âu già nua. Chào thế giới luôn luôn mới của nước Mỹ. Chào Châu Á đang trỗi dậy sau hàng ngàn năm mê ngủ.
Chào thế giới của xe tự động không người lái, của Internet, của Facebook, Tweeter, Google, Amazone, Netflix. Chào thế giới đầy bất ngờ của tân tổng thống Donald Trump.
Chào năm mới 2017.
Happy New Year!
Hồ Văn Hiền
Ngày 25 tháng 12 năm 2016