Giới-Thiệu Edgar Allen Poe Với Bài Thơ TO MY MOTHER

To My Mother

Because I feel that, in the Heavens above,
The angels, whispering to one another,
Can find, among their burning terms of love,
None so devotional as that of "Mother,"

Edgar Allen Poe (1809-1849)

Mẹ  Ơi

(Phỏng trích dịch To My Mother/E.A.Poe) 

Con cảm thấy trên trời cao Thiên Thần đang thủ thỉ

Về những ngữ từ nóng bỏng nhất chỉ Tình Yêu

Họ không tìm được tiếng nào bằng tiếng MẸ

​Tôn dương​ lòng hi sinh tân tuỵ cao siêu.

Trong mục Thơ Đa Ngôn-ngữ, tôi đã trích dịch 4 câu đầu của bài thơ To My Mother (Edgar Allen Poe). Ở đây, tôi trở lại trọn vẹn với bài thơ đó bằng một số nhận xét riêng của tôi, dựa trên những tài liệu rải rác lấy từ Internet

        Sơ qua lý lịch văn sĩ, thi sĩ E.A.Poe: sinh 1809 với tên Edgar Poe, chết 1849, ở Boston, con của  người cha bỏ phế gia đình khi E.A.Poe mới 2 tuổi và người mẹ bị bệnh qua đời vào năm sau. Bồ côi quá sớm, trước hết ông được nuôi dưỡng bởi một thương gia và gia đình này đặt tên đầy đủ cho ông là Edgar Allen Poe. Cuộc sông của ông trải qua nhiều gian khổ, trong đó có một thời gian quân ngũ.

       Chi tiết liên quan đến nội dung bài thơ nổi tiếng TO MY Mother: Vào khoảng 1829 ,E.A.Poe đến tá túc tại nhà một người cô, goá phụ ở Baltimore tên là Maria Clemn.Bà này có cô con gái tên Virginia Eliza Clemn (tức cousin của ông),mà ông lấy làm vợ vào năm 1835-36, lúc đó cô này mới 13-14 tuổi còn ông 26-28 tuổi(có nghi vấn về lời chứng sai là Virginia đã 21?).Năm 1847,vợ chết, ông có làm 2 bài thơ vào khoảng năm 1849:  Annabel Lee thương tiếc Virginia và TO MY MOTHER tôn dương Maria Clemn.

        Riêng vê bài thơ TO MY MOTHER, khi đọc tiêu đề To My Mother và 4 câu thơ đầu, người đọc cảm nhận được ngay tình yêu của một người con đối với người mẹ, một người mẹ nói chung, không phân biệt là mẹ ruột hay mẹ nuôi, mẹ đỡ đầu, mẹ kế, mẹ ghẻ...,giống như biết bao bài thơ về tình mẹ đã được viết từ xưa tới nay. Tuỳ theo hoàn cảnh, bạn tưởng nhớ đển người mẹ đã sinh ra mình, hay người mẹ nuôi dưỡng mình...,không cần suy nghĩ sâu xa, ta cảm thấy niềm xúc động vô bờ. Đó là cái  hay của bài thơ. Nếu tách riêng, 4 c âu đó đủ tạo thành một đoản thi tuyệt vời.

       Khi đọc nốt những câu thơ còn lại, chúng ta không khỏi đi vào chi tiết hơn xem tác giả thật sự muốn ca tụng người mẹ nào. Cũng từ Internet ,thí dụ:    

TO MY MOTHER - Edgar Allan Poe House and Museumwww.eapoe.org/works/mabbott/tom1p107.htm                       

To My Mother Analysis Edgar Allen Poe_EliteSkills www. eliteskill.com/c/3700)

Poems by Edgar Allen Poe-Wikipediahttps://en.wikipedia.org/wiki/Poems_by_Edgar_Allan_Poe,   etc...

tôi có thể lấy ra một số chi tiết như sau: +E.A.Poe có cha (David.Jr.)và mẹ(Elizabeth) đều chết rất sớm. +Mẹ nuôi (Maria Poe Clemm) là aunt cũng là mother-in-law. + Con ruột của me nuôi tức cousin của EAP, được nêu tên Virginia trong thơ, là vợ của EAP. + Trong thơ, EAP rất yêu vợ, cùng thương yêu và biết ơn mẹ nuôi (Maria) hơn cả mẹ ruột, và dùng chữ Mother để chỉ người đã có công nuôi dưỡng, hơn cả người mẹ sinh ra mình.

          Edgar Allen Poe ca tụng Maria Clemn. Bà này còn sống mấy chục năm sau khi Virginia rồi  E.A.Poe chết.  Đọc To My Mother, chúng ta sẽ thấy tác giả thương yêu người đã nuôi dưỡng mình <hơn cả mẹ đẻ>.Tôi không phân tách kỹ ý và lời thơ mà thiết tưởng ai đọc lên cũng sẽ biết,ngoại trừ 4 câu đầu quá hay, quá tuyệt vời đến nỗi tôi chọn để chuyển ngữ . Trong bài viết đơn sơ này, tôi chỉ chép lại lời phỏng trích dịch 4 câu đầu [xem đoạn mở đầu kể trên] và tạm đề nghị phỏng dịch (không biết có đúng ?) nghĩa đen trọn bài thơ [xem đoạn dưới đây].

To my mother/E.A.Poe

Because I feel that, in the Heavens above,
The angels, whispering to one another,
Can find, among their burning terms of love,
None so devotional as that of "Mother,"
Therefore by that dear name I long have called you- 
You who are more than mother unto me,
And fill my heart of hearts, where Death installed you 
In setting my Virginia's spirit free.
My mother- my own mother, who died early,
Was but the mother of myself; but you
Are mother to the one I loved so dearly,
And thus are dearer than the mother I knew
By that infinity with which my wife
Was dearer to my soul than its soul-life.

          Cho mẹ tôi/ Bởi tôi cảm thấy rằng ở Thiên Đàng trên cao/ Các Thiên Thần đang thì thào với nhau/  Trong số những từ ngữ nóng bỏng về tình yêu, không thể tìm thấy từ nào đáng tôn dương hơn là tiếng<MẸ>/Do đó bằng cái tên tôi từng gọi bà, Bà là người hơn cả người mẹ đối với tôi, Và chất đầy trái tim-trong-những-trái-tim tôi,  nơi mà cái Chết đã đăt bà trong sự sắp đặt ngoài Virginia của tôi*.  Mẹ tôi_người mẹ ruột tôi, đã chết sớm, chỉ là người mẹ của riêng tôi, nhưng chính bà mới là người tôi yêu thương quá đỗi,  Và như thế thương yêu hơn cả người mẹ tôi đã biết, cùng sự yêu thương bất biến vợ tôi,  hơn cả cuộc đời bản thân tôi.    *Ở đây, tôi  xin mạo muội nêu 1 vấn nạn:  Đọc mấy chữ Virginia's spirit free tôi liên tưởng đến chữ  Free thời thượng của người Mỹ_drug free,smoke free,...khiến cái ý nghĩa của Virginia's spirit free cũng dễ hiểu, nhất là khi tài liệu cho biết rằng vợ của E.A.P đã chết năm 1847, tức là 2 năm trước thời gian ông viết bài thơ To My Mother, 1849. Tuy nhiên nếu dùng đúng nghĩa đen của spirit free vào việc chuyển ngữ câu thơ số 8 này, đối với tôi rất khó tránh sao cho khỏi nghịch nhĩ. Chỉ  gợi ý rằng thời gian bài thơ được viết khi sự hiện diện của người thứ nhất mà tác giả yêu thương là Virginia đã không còn ở bên ông nữa, thế thì chữ FREE có vai trò quan trọng ở đây. Ngoài ra, theo khá nhiều lời bàn luận, thơ E.A.Poe có những điểm khó hiểu, khó bình luận cho đúng. 

       Vậy xin dành công việc còn lại cho những bậc cao minh.

  ChinhNguyên/H.N.T. ,Oct.1.2017