Một Số Đề Tài Mới Về Ung Thư.

Các loại ung thư, vai trò các siêu vi, thuốc chủng ngừa HPV

và khảo cứu dùng vi khuẩn để trị bịnh ung thư.

Theo định nghĩa, ung thư (cancer) là một hiện tượng phân chia tế bào bất bình thường, không được kiểm soát, ở một phần nào đó trong cơ thể. Ung thư là một nhóm bịnh đa dạng. Có bao nhiêu bộ phận, bao nhiêu loại mô khác nhau, bao nhiêu kiểu tế bào phân chia thì nhân ra có bao nhiêu loại ung thư.

Ung thư gắn liền với những yếu tố di truyền. Ví dụ nếu trong gia đình, cha mẹ, anh chị em (bà con gần nhất, first degree relatives) có người bị ung thư ruột già, cơ nguy của bạn bị ung thư loại này cao gấp đôi người trung bình, nhất là nếu người bà con đó bị bịnh lúc chưa được 45 tuổi. Ung thư có thể đi đôi với những yếu tố môi trường. Chúng ta biết chắc khói thuốc lá gây ung thư, và hiện nay, có đủ bằng chứng khoa học để kết luận ô nhiễm không khí (air pollution) cũng có khả năng gây ung thư.

1) HPV:
Ung thư cũng liên hệ tới một số virus, ví dụ virus u nhũ người (Human Papillomavirus, HPV) có thể gây ung thư cỗ tử cung (cervical cancer) ở phụ nữ, cùng một số bịnh ngoài da vùng sinh dục và hậu môn. Theo một số nhận xét trong vòng mấy năm nay, HPV có thể là thủ phạm gây nên một cái dịch u bướu đầu và cỗ (head and neck cancer, vd ung thư họng [hầu, phần miệng= oropharyngeal carcinoma]) ở những người đàn ông tương đối trẻ, người da trắng, thuộc Châu Âu hay Bắc Mỹ. Ung thư họng loại này khác với ung thư họng trước đây gây ra ở những người lớn tuổi hơn với yếu tố cơ nguy hút thuốc lá, uống rượu, xảy ra nhiều nhất ở người da vàng Đông Nam Á hay Nam Trung Quốc, có thêm yếu tố cơ nguy quan trọng: nhai trầu, có kèm theo thuốc lá hay không [betel quid with or without tobacco].

Người ta nghi rằng sự gia tăng loại ung thư họng do HPV (oropharyngeal cancer caused by HPV) này là do những tập tục về sex (tính dục) bị thay đổi gần đây, từ thời có cuộc cách mạng tính dục (sexual revolution) khoảng thập niên 1960. Bịnh nhân bị ung thư họng thường thấy đau họng, nuốt đau, khàn tiếng, sưng hạch ở cổ và sụt cân. Phái nam mắc bịnh 3 lần nhiều hơn nữ. Có những khảo cứu cho thấy HPV týp 16 (high risk HPV) được truyền qua người bịnh trong lúc làm tình bằng miệng (khẩu dâm, oral sex), hoặc trao đổi nước miếng trong lúc hôn. Người ta nghi rằng oral sex phổ biến gây ra nhiễm HPV (type 16) trong các mô miệng, do đó ung thư miệng và hầu gia tăng đột ngột. Tuy nhiên kết quả chưa dứt khoát. Gần đây dư luận đặc biệt chú ý đến bịnh dịch đàn ông này nhiều hơn do trường hợp tài tử điện ảnh Michael Douglas được phổ biến rộng rãi trên các phương tiện truyền thông. Được hỏi ông có hối tiếc vì đã nghiện rượu và hút thuốc lá để nay bị bịnh ung thư họng, ông ta trả lời "Không,... vì cái ung thư cá biệt này do HPV gây ra, mà HPV nhiễm qua khẩu dâm; đây là một trường hợp bịnh truyền qua đường tính dục mà lại gây ra ung thư". Có thể thực tế không đơn giản như vậy, nhưng dù sao, câu chuyện cũng nêu lên vai trò quan trọng của 3 trong "tứ đổ tường" (rượu [chè], hút [xách], trai gái) đều có thể góp phần gây ung thư. (1)

Biện pháp phòng ngừa là tránh oral sex, hoặc dùng các áo mưa (latex male condom) hay những màng nhựa che chở (“female condom”) lúc sinh hoạt tính dục kiểu này (2). Dùng thuốc chủng ngừa chống nhiễm HPV (trong thuốc vaccine có HPV týp 16) có thể là một biện pháp giúp ngừa loại ung thư này, tuy nhà sản xuất chưa được FDA cho phép tiếp thị cho mục đích này.

Hiện nay có thuốc chích ngừa nhiễm trùng HPV (Gardasil, Cervarix), được chính thức công nhận là giảm được khả năng bị ung thư cỗ tử cung, và có thể có khả năng giảm cơ nguy u bướu đầu và cỗ liên hệ với HPV. Thuốc chích từ chừng 11 tuổi (hoặc sớm hơn lúc 9  tuổi), tuy nhiên, một số đáng kể phụ huynh ở Mỹ vẫn do dự chưa muốn chích cho con gái (hay con trai, cũng nên chích Gardasil) của họ, vì họ ngại đặt vấn đề này ra có thể làm cho con cái họ nghĩ đến hoạt động tính dục sớm hơn, hay họ còn nghi ngờ tính an toàn của thuốc về lâu dài.

Hình kính hiển vi điện tử của HPV (Source NIH/ Wikipedia)

2) Dùng vi khuẩn để trị ung thư.

Đa số các bịnh ung thư được chữa bằng phẫu thuật (cắt bỏ), hoá trị liệu (chemotherapy), hoặc xạ trị (radiation therapy). Tuy nhiên chừng 50% các ung thư không đáp ứng với các trị liệu này. Một trong những phương pháp đang được khảo cứu là dùng vi khuẩn để trị ung thư. Trước đây cả trăm năm, William Coley (1862-1936), một bác sĩ giải phẫu xương người Mỹ thuộc Đại Học Harvard, đã từng nhận xét rằng một số nhiễm trùng nặng đã làm người bịnh lành luôn bịnh ung thư của họ. Coley hy vọng nhờ vi khuẩn kích thích hệ miễn nhiễm của bịnh nhân, cơ thể có thể phát triển khả năng chống lại ung thư. Ông thử dùng trong mục đích này vi trùng Streptococcus pyogenes một loại vi khuẩn gây nhiễm trùng họng , da, làm mủ, phổ biến, nhưng không đạt được kết quả rõ ràng (“cancer immunotherapy”). Trong những khảo cứu mới đây, những vi khuẩn còn sống, hoặc được làm yếu đi, hoặc được biến đổi về di thể được chích vào các u ung thư để phá huỷ các mô trong đó, hoặc được dùng như những phương tiện chuyên chở (vectors) đem các protein co khả năng trị bịnh vào đến tận ổ ung thư. Người ta cũng nghiên cứu khả năng dùng các chất độc, toxin, từ các vi khuẩn sản xuất để trị các mô ung thư.

Mới đây có một khảo cứu mới khá thú vị. Bác sĩ Saurabh Saha của hãng BioMed Valley Discoveries công bố kết quả khảo cứu dùng các vi khuẩn Clostridium novyi, là một loại vi khuẩn kỵ khí (anaerobic), không cần có oxygen để sống, ở môi trường không có oxy chúng càng sinh sản mạnh hơn. Vi khuẩn này sản xuất một số độc tố, thường gặp trong phân và đất bẩn, ở người gây ra bịnh gas gangrene (hoại tử mô kèm theo sản xuất ra khí). Gien (gene) những con vi khuẩn clostridium này đã được thay đổi để chúng không sản xuất ra toxin gây bịnh. Lúc vào đến vùng u bướu không có oxy, các spores của vi khuẩn trổ mầm lên, tăng trưởng và sinh ra những chất độc cũng như những men [enzyme] phá huỷ tế bào ung thư. Các vi khuẩn này được chích vào u bướu ung thư sarcoma mô mềm của 16 con chó. Ba con hết bịnh trong 2 năm, 3 con chó khác thì u thu nhỏ lại đáng kể. Một người đàn bà 53 tuổi bị ung thư lan ra ở gan, phổi , xương, không trị bịnh được nữa, tình nguyện thử chích các vi khuẩn này. Các u bướu của bịnh nhân teo lại ngoạn mục .

Hiện nay, việc dùng vi khuẩn để trị ung thư mới trong vòng khảo cứu, con đường đi còn xa, nhưng cũng đầy hứa hẹn đem đến một cách tiếp cận mới mẻ cho việc chống bịnh ung thư.

(1) http://www.cbsnews.com/news/oral-sex-and-throat-cancer-michael-douglas-hpv-report-spotlights-epidemic/

(2) Human Papillomavirus and Oropharyngeal cancer. (CDC Fact Sheet)

http://www.cdc.gov/std/hpv/stdfact-hpvandoropharyngealcancer.htm

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

Ngày 28 tháng 8 năm 2014