Nghệ, Curcumin  và  Nano-curcumin

 Một độc giả hỏi:

“Hiện nay ở Việt nam đang có phong trào dùng nghệ nano được sản xuất theo công nghệ mới của Viện khoa học Việt nam. Tôi muốn được bác sĩ tư vấn cho việc dùng nghệ nano có tác dụng gì? Hiện nay trên thế giới có dùng nghệ nano hỗ trợ điều trị ung thư không? Và nếu có thì hiệu quả ở mức độ thế nào? “

LH

Nghệ, curcumin  và  nano-curcumin

Nghệ, tiếng Anh là turmeric, xuất phát từ Án độ, từng được dùng nhiều ngàn năm nay trong y học cổ truyền Án độ (Ayurvedic medicine) và là thực phẩm, gia vị phổ biến cũng như phương thuốc cổ truyền mà ở Việt Nam ai cũng biết. Tuy nhiên không riêng Việt Nam, giới khoa học thế giới đang nghiên cứu nhiều về các đặc tính dược học của nghệ và các trích tinh từ nghệ, nhất là chất curcumin mà chúng ta sẽ bàn sau. Tuy nhiên, đối với Mỹ, nghệ hay curcumin  chỉ được cơ quan phụ trách thực phẩm và thuốc FDA coi như là “health food”, thực phẩm có tác dụng trên sức khoẻ, có thể dùng như một phụ trợ dinh dưỡng, chứ không công nhận như là một thuốc men dùng với mục đích chữa bịnh. Được FDA chính thức công nhận các đặc tính dược học  là một quá trình dài và tốn kém, có thể đây là một lý do curcumin chưa được công nhận là "drug"chữa bịnh ở Mỹ. Ngoài ra, nghiên cứu về dược tính của các cây thuốc nhiều khi cũng phức tạp, gây tranh cãi. Năm 2012, một nhà nghiên cứu nổi tiếng của trung tâm M.D. Anderson Mỹ khảo cứu nhiều về khả năng chống ung thư  của curcimin và những chất thực vật khác bị tố cáo là gian lận trong công bố của mình. Bài của ông về curcumin từng được các tác giả khác trích dẫn nhiều lần trong 700 bài báo khoa học. 

Những nhận xét sau đây chỉ có tính cách thông tin và không có mục đích hướng dẫn trị bịnh.

Nếu chúng ta đọc các bài viết về củ nghệ, chúng ta sẽ thấy người ta gán cho nó nhiều khả năng chống bịnh. Danh sách những khả năng tiềm ẩn (potential) hay chứng minh trong phòng thí nghiệm (chưa được chứng minh trong y khoa thực chứng) có thể gồm có : khó tiêu, đau bụng, chảy máu,tiêu chảy, sình bụng, ăn không ngon, sạn túi mật, vàng da,nhức đầu, cảm ho, đau nhức cơ và mô xơ mãn tính (fibromyalgia), bịnh cùi ( bịnh Hansen), tắt kinh, ung thư (theo Medscape). Tuy nhiên, danh sách dài và không chính xác như vậy cho chúng ta cảm tưởng chung chung rằng công dụng lâm sàng của nghệ hiện nay chưa được xác định và đo lường rõ rệt đếm mức có thể dùng như một thuốc đặc trị cho một bịnh hay loại bịnh chính xác nào đó.

Theo Medscape, tác dụng duy nhất được chứng minh hữu hiệu là trong bịnh "dyspepsia", hay "khó tiêu", mà bịnh này thì cũng không được định nghĩa rõ ràng lắm.

Khi nói đến nghệ, chúng ta nói đến bột nghệ màu vàng (turmeric) lấy từ củ của cây Curcuma longa, có hoa, lá to dùng để gói bánh, xuất phát ở Án độ. Nghệ được phát hiện trong những dụng cụ nấu ăn từ 4000 năm trước . Cà-ry (curry) làm bằng bột nghệ, và chất có hoạt tính trong nghệ là curcumin, có tác dụng chống oxy hoá (antioxidant) và chống viêm.  Tuy nhiên, có rất ít curcumin trong bột nghệ (chừng 3% hoặc ít hơn), và trong bột cà ry lại càng ít curcumin hơn nữa. Cho nên nếu chúng ta ăn cà ry và hy vọng nhờ vào tác dụng của curcumin trong bột nghệ thì  tác dụng ích lợi, nếu có sẽ không bao nhiêu.

Fig 1: Bột nghệ màu vàng (turmeric) lấy từ củ của cây nghệ Curcuma longa, có hoa, lá to

Về dược học của nghệ, vấn đề lớn là curcumin tan trong mỡ (fat soluble), không tan trong nước, rất khó hấp thụ từ đường ruột để vào máu chúng ta và từ  đó tác dụng đến các bộ phận cơ thể. Phần lớn curcumin được ăn (40-85%) bị thải ra ngoài phân vì cơ thể không hấp thụ được. Ví dụ ăn nghệ nấu trong mỡ (dầu đậu phụng, dầu mè, nước dừa, bơ), nấu chung với tiêu, nhờ chất piperine trong tiêu có thể tăng hấp thụ của chất curcumin đến 20 lần. Nấu nghệ trong  nước sôi như pha trà cũng tăng hấp thụ chất curcumin. Đấy là những điều kiện thường thấy trong cách nấu nướng cà ry và tiêu thụ nghệ của vùng Nam Á hay Đông Nam Á chúng ta.

Công nghệ nano là công nghệ làm việc ở mức rất nhỏ của các vật thể, biến đổi vật thể ở mức nguyên tử hoặc phân tử, ở mức dưới 100 nanometer. Nanometer (nm)  là đơn vị chiều dài bằng một phần tỷ (1/1000.000.000) của một mét. Ví dụ nếu so sánh một nanometer bằng cỡ một hòn bi thì một mét là một trái cầu to bằng trái đất của chúng ta.

Viện Hàn Lâm Khoa Học Việt Nam có bài viết (10/2013) nói về nghệ nano. “Nano curcumin”, sản xuất ở Việt Nam, trong đó phân tử curcumin được chuyên chở trong những  “hạt mi-xen polyme kích thước nano tan trong H₂O” , được hấp thụ 40 lần tốt hơn curcumin thường. Cũng như Tân Hoa Xã của Trung quốc có đưa tin tiếng Anh trích nguồn từ báo Thanh Niên là Việt Nam trở thành một trong 10 nước trên thế giới sản xuất được nghệ nano. Tôi không tìm  thấy tin này trong các nguồn khác.

Nói chung, áp dụng kỹ thuật nano cho chất curcumin nghệ bằng cách liên kết phân tử curcumin với một chất nào khác (nanocarriers, vd polymeric micellar nanoparticles) có mục đích là curcumin bền vững hơn khi đi qua hệ tiêu hoá, làm curcumin tan trong nước, gia tăng khả năng hấp thụ của curcumin để đi vào máu và các mô của cơ thể (increased bioavailability). Tuy nhiên, kỹ thuật nano áp dụng vào y khoa nói chung là một lãnh vực rất phức tạp, bao gồm nhiều cách tiếp cận, chiến lược khác nhau. Áp dụng quan trọng nhất là trong hoá trị liệu cho ung thư, các carrier nano đem thuốc đến mục tiêu là những tế bào ung thư và tránh tác dụng trên các tế bào bình thường. Cách chọn mục tiêu (targeting, targeted delivery) này có nhiều phương cách khác nhau, tuỳ thuốc, tuỳ loại ung thư. Ngược lại các carrier cũng có thể gây trở ngại hay phản ứng phụ.

Đối với người dùng, có lẽ chúng ta chỉ biết là có thể dùng viên nghệ nano thì hấp thụ được nhiều hơn curcumin, ngoài ra, cần hấp thụ đến lượng bao nhiêu mới tốt, thuốc đi về bộ phận  nào, mục đích chữa bịnh gì hay ngăn ngừa bịnh gì, có tác dụng phụ gì không so với thuốc nghệ thường, cần hỏi nhà sản xuất thuốc hay các y bác sĩ, dược sĩ bán thuốc liên hệ.

Curcumin chỉ là một chất trong mấy chục chất có tác dụng kháng oxy hoá, kháng sinh, chống ung thư, hay giảm viêm có thể tìm thấy trong nghệ. Cho nên chỉ dùng curcumin thôi chưa chắc đã gặt hái hết các lợi thế của nghệ thiên nhiên.

Trên trang web bán hàng Amazon, một chai  120 viên (250 mg) nano curcumin Mỹ bán giá 50 đô la (dùng cho 120 ngày). Theo thông tin trên chai thì kích thước của thuốc họ là  45nm để có thể đi lọt qua các kênh sinh học trong cơ thể rộng 200 nm (“biological channels), so với  250  nm của curminin trong viên nghệ thường, mà giá chừng 15-30 US đô la /chai. Để so sánh một loại nano curcumin làm tại VN bán 4 hộp dùng cho 30 ngày giá 1.120.000 đồng VN.

Nghệ hay curcumin đang được nghiên cứu, và trong ngành “y khoa lề trái”, gọi là “complementary and alternative medicine hay CAM “ ở Mỹ được một số người dùng như là một biện pháp bổ túc (supplement, adjuvant therapy) trong các lãnh vực sau (xin nhắc lại là FDA không công nhận việc dùng nghệ như là thuốc chữa bịnh):

-cùng chung với hoá trị liệu (chemotherapy) trong các bịnh ung thư; đặc biệt là  nanotechnology kết hợp curcumin với thuốc hoá trị liệu trong những trường hợp ung thư kháng thuốc hoá trị liệu (đang nghiên cứu trong phòng thí nghiệm; reversal of multi-drug resistance)

-bịnh tiểu đường (diabetes)

-bịnh trầm cảm (depression) bịnh Alzheimer. Có người dùng chung với thuốc trị trầm cảm như Prozac.

-bịnh da vẩy nến (psoriasis)

-giúp lành vết thương

-giảm đau khớp do tác dụng giảm viêm

Về việc dùng bột/viên nghệ nói chung, nên hỏi bác sĩ của mình trước khi dùng liều cao, nên để ý đến các tác dụng phụ sau đây có thể xảy ra:

-người có thai. Curcumin kích thích tử cung co bóp, có thể sinh non.

-curcumin có thể là thụ thai khó khăn hơn.

-người bịnh gan, sạn mật. Curcumin kích thích túi, ống mật

-curcumin có thể là những ngừoi đang dùng thuốc "loãng máu" như aspirin, clopidogrel (Plavix) dễ chảy máu hơn. Người uống thuốc NSAIDS như ibuprofen, aspirin để trị sưng khớp, giảm viêm có thể còn dễ bị chảy máu nhiều hơn với curcumin.

-người bịnh tiểu đường đang dùng thuốc hạ đường máu: curcumin có thể làm đường máu quá thấp (hypoglycemia) làm ngất xìu.

-người đang uống thuốc làm giảm acid bao tử (vd proton pump inhibitor [PPI]: omeprazole [Prilosec]), curcumin có thể làm acid dạ dày được sản xuất nhiều hơn.

-ngoài ra nhiều thuốc có tương tác với curcumin, cũng như chất piperine của tiêu được kèm theo nghệ cho dễ hấp thụ có thể tương tác với một số thuốc như phenytoin (chống co giật), theophylline, propanolol (hạ huyết áp).

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

Ngày 26 tháng 9 năm 2016

(Edited for langhue, 11-13-16)