Arsenic Trong Cereal , Cơm, Gạo

Tóm tắt: Đa số các em bé dưới 12 tháng ở Mỹ được ăn rice cereal (bột gạo), nhất là những em bị trào dịch thực quản (dễ ói, gastroesophageal reflux). Hiện nay các giới y tế và bảo vệ người tiêu thụ đang quan tâm về mức arsenic trong bột gạo trẻ em. Biện pháp được Hàn lâm Viện Nhi khoa khuyến cáo hiện nay là: đàn bà, trẻ sơ sinh (infants), trẻ em  ăn nhiều loại thực phẩm, ngũ cốc khác nhau (a wide variety of foods) như oats, wheat, barley, hầu giảm thiểu phơi nhiễm với arsenic trong gạo nếu có.

Việt Nam đang đối phó với vấn đề nước dùng bị ô nhiễm với arsenic (thạch tín, “asen”). Tháng 2, năm 2014, trạm cấp nước Mỹ Đình tại Hà Nội đã phải ngưng hoạt động vì arsenic quá cao.(1,2) Việt nam, cũng như Bangladesh và một số nước sản xuất gạo khác đều gặp vấn đề arsenic trong nước dùng. Tuy nhiên không phải chỉ có gạo nhập cảng mới có arsenic. Các khảo sát của các khoa học gia người Scotland cho thấy một số gạo trồng tại Mỹ còn có arsenic cao hơn là gạo basmati hay gạo jasmin của Thái Lan. Ở Mỹ, gạo trồng ở các tiểu bang miền nam là có arsenic cao nhất, gạo từ California thấp nhất. Arsenic có thể hiện diện trong ngũ cốc, trái cây rau cải. Tuy nhiên đặc biệt cây lúa hấp thụ arsenic nhiều hơn các ngũ cốc khác. FDA không thể xếp hạng chung chung mức arsenic căn cứ trên nguồn gốc của gạo đến từ nước nào vì nồng độ arsenic tuỳ thuộc vào giống lúa, phân bón, mùa, cách trồng trọt, nhất là  cách dùng nước. TS Punshon ở Dartmouth College chụp hình X quang các hạt gạo và cho thấy arsenic hiện diện nhiều nhất trong mầm hạt gạo (germ). Do đó, hạt gạo trắng [được xay kỹ mất mầm] chứa ít arsenic hơn gạo lức, hay "gạo nâu" (brown rice).(3)

Tại Mỹ, vấn đề hàm lượng arsenic trong gạo và các sản phẩm từ gạo mới đây đã được đặt ra. Người ta biết arsenic  có thể làm tăng nguy cơ ung thư bọng đái (bàng quang, urinary bladder) và ung thư phổi. Cơ quan Kiểm soát thực phẩm và thuốc men của Mỹ (FDA) đang nghiên cứu về hiện tượng này và sắp tới một nhóm cố vấn  sẽ cho biết kết quả về ước tính cơ nguy này, cũng như đưa ra những mức an toàn cho nước uống và thực phẩm.(4)

Gần đây, công bố trong tập san AMA Pediatrics, một nghiên cứu dữ liệu của 759 em bé Mỹ bang New Hampshire cho thấy trong  nước tiểu các em bé ăn rice cereal ( bột dinh dưỡng trẻ em làm bằng gạo), lượng arsenic cao gấp đôi các em không ăn cereal. 80% các em bé dưới 12 tháng tuổi từng ăn cereal từ tuổi 4-6 tháng trở đi. Tháng 4 năm 2016, trước đó,FDA đề nghị giới hạn mức arsenic vô cơ (inorganic arsenic) tối đa là 100 phần/1 tỷ cho rice cereal dùng cho bác em bé. Hầu hết rice cereal trên thị trường Mỹ phù hợp với tiêu chuẩn này. Đây cũng là tiêu chuẩn từng áp dụng cho gạo tại Cộng đồng Âu Châu (EU). Tác dụng của arsenic được cho là có hại cho sức khoẻ và phát triển của các em, nhất là trên hệ miễn nhiễm và não bộ, tuy nhiên có hại như thế nào và ở mức nào chưa được nghiên cứu rõ ràng.(5)(6)(9)

Ở Mỹ, bất kể nguồn gốc sắc tộc, khá đông trẻ em ăn cơm hay thực phẩm từ gạo vì gạo ít gây dị ứng hơn bột mì (wheat), và khác với bột mì gạo không có gluten, một chất gây ra viêm đường ruột ở những người bị celiac disease. Cho đến nay vì cơ nguy do arsenic chưa rõ rệt, FDA và Hàn lâm Viện Nhi Khoa Mỹ (AAP) chỉ khuyên đàn bà, trẻ sơ sinh (infants), trẻ em  ăn nhiều loại thực phẩm,  ngũ cốc khác nhau (a wide variety of foods) như oats, wheat, barley, hầu giảm thiểu phơi nhiễm với arsenic trong gạo nếu có.

Trong lúc chờ đợi các kết luận về arsenic trong gạo rõ ràng hơn, AAP đưa ra thêm những lời khuyên như sau:(7)

• Những trẻ em cần cho bột gạo (rice cereal) vào sữa hay thức ăn uống để chống tràn dịch  dạ dày -thực quản (gastroesophageal reflux) hay vì các em nuốt khó khăn (dysphagia), nên dùng oatmeal thay vì dùng bột gạo như trước.
• Nếu cẩn thận hơn, dùng loại oatmeal có ghi rõ "gluten free" (không chứa gluten, nếu muốn tránh gluten, vì oat có thể nhiễm lúa mì trong các cách đồng trồng trọt hay lúc xay, chế biến.
• Cần điều chỉnh lại độ sệt (viscosity), đặc của thức ăn cho em bé, lổ của núm vú cho bé bú sữa.

Nói tóm lại, chúng tôi chỉ đưa ra thông tin về một vấn đề liên hệ đến gạo, là thực phẩm "quốc hồn, quốc tuý" của chúng ta để độc giả theo dõi thêm. FDA đang nghiên cứu thêm về vấn đề này. Điều duy nhất nên để ý hiện nay là khuyến cáo cho các em bé dùng rice cereal trong mức vừa phải, chừng một lần một ngày. Nếu cần dùng cereal thường hơn để pha sữa formula cho đặc lại, nên dùng những cereal khác.

References

1. http://vietnamnet.vn/vn/xa-hoi/183997/dung-hoat-dong-tram-cap-nuoc-my-dinh-vi-nhiem-asen.html
2. http://langhue.org/index.php/y-hoc-thuong-thuc/bai-lien-quan-y-hoc/y-hoc-thuong-thuct/8720-nhiem-%C4%91oc-kim-lo%E1%BA%A1i-nang-y-hoc-tong-quat
3. http://www.webmd.com/diet/features/arsenic-food-faq?page=2
4. http://www.fda.gov/Food/FoodborneIllnessContaminants/Metals/ucm319948.htm
5. Association of Rice and Rice-Product Consumption With Arsenic Exposure Early in Life
6. http://www.npr.org/sections/thesalt/2016/04/25/475599295/babies-who-eat-rice-cereal-have-higher-arsenic-levels-study-finds?utm_source=facebook.com&utm_medium=social&utm_campaign=npr&utm_term=nprnews&utm_content=20160425
7. AAP News; November 2014
8. http://www.concordmonitor.com/home/2982135-95/rice-arsenic-cereal-levels
9. FDA proposes limit for inorganic arsenic in infant rice cereal

JAMA Pediatr. Published online April 25, 2016. doi:10.1001/jamapediatrics.2016.0120

http://www.fda.gov/newsevents/newsroom/pressannouncements/ucm493740.htm

(Đây là một bài báo từ năm 2012 nói về các dư luận khác nhau về mức arsenic trong gạo và cereal (bột gạo cho trẻ em). Nói chung đến thời điểm 2012, chưa có hướng dẫn rõ rệt từ phía các chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ nhi khoa. Consumers Report khuyên trẻ em nên ăn không quá  1 1/4 serving cơm/tuần và người lớn không quá 2 serving/tuần.

Tuy nhiên cho đến nay, câu chuyện chưa ngã ngũ, và chưa có kết luận dứt khoat từ FDA, dù trước đây hẹn sẽ công bố trước cuối năm 2014.)

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

Ngày 29 tháng 4 năm 2016 (updated)