Rùa Và Nhiễm Trùng Salmonella

 17Chvhienrua1

Mỗi năm ở Mỹ có chừng 1 triệu trường hợp nhiễm Salmonella, là một vi khuẩn nhiễm đường ruột rồi sau đó có thể qua dòng máu và đi đến những nơi khác của cơ thể. Đa số trường hợp là bịnh nhẹ, tự khỏi, tuy nhiên cũng có vài trăm người chết. Đa số do thức ăn bị nhiễm vi khuẩn, nhất là thịt sống, trứng, sữa chưa được khử trùng (bằng pasteurization), giá sống, hay thức ăn nấu không chín. Người hay thú vật đang bị nhiễm khuẩn hay vừa bịnh, trong phân có chứa Salmonella. Nếu thực phẩm có tiếp xúc với phân này và chứa Salmonella, người ăn sẽ bị bịnh (theo đường từ phân qua miệng/fecal-oral route). Ngoài rùa và các thú vật bò sát, lưỡng cư (lưỡng thê, amphibian), chuột bạch, gà , chim cũng có thể truyền Salmonella cho người nuôi hay săn sóc nó.

Không riêng gì rùa, những loài bò sát (reptile) khác như rắn, thằn lằn (lizard), cắc kè (gecko), loài lưỡng cư như nhái, ếch, kỳ nhông (salamander) đều có thể mang Salmonella và gây bịnh. Chuồng hay hồ nước chứa các thú vật này cũng có thể là trung gian truyền bịnh Salmonella. Những nơi con vật bò qua như sàn nhà, thảm, những nơi rửa ráy chuồng nuôi rùa, các dụng cụ nuôi thú cưng đều có thể nhiễm Salmonella từ phân của con thú. Rùa có thể mang Salmonella trong da cũng như trên mu rùa. Thú vật có thể vẫn bình thường không triệu chứng có bịnh.

Trước đây chúng ta nghe nói đến bịnh thương hàn (typhoid fever) làm sốt nóng kéo dài, bỏ ăn, lũng ruột, nhiễm trùng máu, gây áp xe trong các bộ phận rất khó chữa. Bịnh này chỉ còn tồn tại nhiều trong một số nước nghèo với điều kiện vệ sinh kém về nước uống và người dân không có thói quen rửa tay kĩ sau khi đi cầu tiêu. Vi khuẩn tên Salmonella typhi chỉ sống và gây bịnh ở con người, thú vật không mắc bịnh thương hàn. Sau khi lành bịnh, trong một số trường hợp, vi khuẩn tiếp tục tồn tại dai dẳng trong các ống dẫn mật của gan, và người bịnh tiếp tục thải vi khuẩn S. typhi trong phân mình, gọi là người 'chuyên chở mãn tính" mầm bịnh.

Typhoid fever có thuốc chích hay uống ngừa và bịnh nhân cần được chữa trị tích cực bằng kháng sinh. Đa số thuộc loại nhiễm Salmonella ở Mỹ không phải là bịnh  thương hàn mà là loại bịnh đường ruột tương đối nhẹ hơn mà chúng ta bàn ở đây (non-typhoid salmonellosis).

Salmonella gây nhiễm trùng đường ruột, nóng sốt, đau bụng tiêu chảy, ói mửa, nhức đầu. Triệu chứng có thể kéo dài từ 2 ngày đến một tuần. Thông thường chỉ cần chữa phụ trợ cho bịnh nhân đừng mất sức và không khổ sở lắm cho đến lúc họ tự hồi phục, chữa theo triệu chứng như cho uống nước và chất điện giải đầy đủ, thuốc hạ nóng và nghĩ ngơi cũng như ngăn ngừa lây lan bịnh. Loại nhiễm trùng  Salmonella này thường không cần dùng kháng sinh vì kháng sinh có thể làm cho cơ thể bịnh nhân thải ra vi khuẩn trong phân lâu dài hơn; trừ trường hợp đặc biệt.

Tuy nhiên, ở một số người có sức đề kháng kém như trẻ nhỏ, người già, người có thai, người bịnh tiểu đường, bịnh HIV, vv bịnh có thể nặng hơn, có thể phải nhập viện, có khi đe doạ tính mạng. Năm 2007, tại Florida,một em bé 4 tuần tuổi bị lây Salmonella từ một con rùa con và chết; phân tích DNA của Salmonella lấy từ con rùa trùng hợp với Salmonella cô lập từ em bé bịnh nhân. Năm 2015-2016, có 202 cas bịnh Salmonella xảy ra trong nhiều ổ bịnh (outbreak) rải rác khắp các tiểu bang do nhiễm từ các rùa con. Một số bịnh nhân không từng sờ vào con rùa, chỉ cần sống trong cùng một nhà có nuôi rùa con. Năm 2014-2015, có 22 người bị lây Salmonella từ con cắc kè nuôi trong các hồ cá, rải rác trong 17 tiểu bang đa số bịnh nhân là trẻ em, một số phải nhập viện.

Biện pháp phòng ngừa Salmonella quan trọng là bảo vệ thực phẩm ăn tươi , nước uống để đừng tiếp xúc với thịt sống, trứng sống có thể chứa Salmonella, giữ sạch nơi soạn đồ ăn, rửa tay sau khi đi phòng tắm, người làm bếp dù có ngứa ngáy tránh sờ hay gãi vùng hậu môn của mình.

Sau đây là những khuyến cáo của CDC-FDA:

 

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

Ngày 26 tháng 7 năm 2017