Nguyện Cầu  Mùa Xuân

(A Prayer In Spring)

Robert Frost (circa 1910)

Robert Frost (1874-1963) là một trong những thi sĩ nổi tiếng nhất thế kỷ thứ 20 của Mỹ. Ông từng theo học Đại học Harvard nhưng bỏ cuộc vì lý do sức khoẻ, về làm việc nhiều năm tại một nông trại của gia đình, đi dạy học rồi  dọn nhà qua Anh trong ba năm, cho đến khi thế chiến thứ  nhất bắt đầu. Ông trở về Mỹ, mua một nông trại tại New Hampshire và lại bắt đầu sự nghiệp viết văn, dạy học và diễn thuyết. Thời gian làm việc ở nông trại là lúc ông dậy sớm mỗi ngày và viết một số bài thơ nổi tiếng sau này. Thơ đặc biệt mô tả cảnh nông thôn bằng những từ ngữ hàng ngày của cuộc sống ở Mỹ. Thời gian ba năm ở Anh, tại Beaconsfield, một thành phố nhỏ gần thủ đô London, ông có dịp quen biết với nhiều thi sĩ và nhà phê bình Anh nổi tiếng đương thời.

Tuy được vinh danh với rất nhiều giải thưởng lớn (bốn giải Pulitzer về thơ, Huy Chương Vàng Quốc Hội), cuộc đời của ông gặp nhiều đau thương. Bản thân Robert Frost, mẹ ông và một người con gái ông đều bị bịnh trầm cảm. Ông mồ côi cha lúc 11 tuổi, mẹ mất vì ung thư lúc ông 24 tuổi, em ông phải nằm nhà thương tâm thần nhiều năm cho đến chết. Vợ ông yếu đuối suốt đời và chết vì bịnh tim; trong 6 người con  một người con trai chết vì dịch tả, một người con trai tự tử, một người con gái chết do biến chứng sau khi sanh đẻ, một người chết lúc 3 ngày tuổi và chỉ có 2 người còn  sống khi ông mất ở tuổi rất thọ 88.

Bài thơ sau đây nằm trong tập thơ đầu tay A Boy's Will, xuất bản ở Anh năm 1913, lúc ông chừng 39 tuổi, và tái bản ở Mỹ năm 1915, trước khi tác giả trở về Mỹ. Như mọi lời kinh cầu, bài thơ hướng về đấng thiêng liêng, cũng như những người khác sẽ hướng về  Thượng Đế, Trời, Phật. Nội dung có tính cách thu hút phổ quát, như  ước muốn nắm được hạnh phúc của ngày hôm nay, thưởng thức những vẻ kỳ diệu của thiên nhiên, nhỏ nhặt như con chim ruồi, con ong bay bên cành hoa, và tin tưởng vào sự sắp đặt của đấng thiêng liêng trên cao.

Ý niệm thời gian qua mau, hãy nắm bắt giây phút hiện tại, tóm tắc trong câu la tinh "Carpe diem" (hãy hái ngày hôm nay), của thi sĩ La mã Horace (Quintus Horatius Flaccus; 65BC-8BC): "Đừng tìm hiểu làm gì, và cấm không được biết, số mạng các vị Thần đã cho chúng ta ...Hãy hái ngày [hôm nay], và đừng tin vào ngày mai."]

Và cũng là một lời kêu cứu của một tâm hồn trầm cảm, buồn "muôn thuở", trong lúc xuân về.

J. B. Ho

A Prayer in Spring

Oh, give us pleasure in the flowers to-day;

And give us not to think so far away

As the uncertain harvest; keep us here

All simply in the springing of the year.

Oh, give us pleasure in the orchard white,

Like nothing else by day, like ghosts by night;

And make us happy in the happy bees,

The swarm dilating round the perfect trees.

And make us happy in the darting bird

That suddenly above the bees is heard,

The meteor that thrusts in with needle bill,

And off a blossom in mid air stands still.

For this is love and nothing else is love,

The which it is reserved for God above

To sanctify to what far ends He will,

But which it only needs that we fulfil.

Robert Frost

Một lời nguyện cầu trong Mùa Xuân

Ôi, xin cho chúng con  tận hưởng những cánh hoa hôm nay,

Và xin miễn cho chúng con phải nghĩ đến chuyện rũi may

Của mùa gặt còn xa; xin giữ chúng con ngay đây

Đơn giản thôi lúc năm mới nẩy mầm đầy sức sống.

Và cho chúng con tận hưởng màu trắng vườn cây,

Chẳng có gì sánh được ban ngày, tựa những bóng ma về đêm;

Và cho chúng con hạnh phúc cùng lũ ong đang  đùa êm,

Đàn ong  toả ra chung quanh những gốc cây diễm tuyệt.

Và xin cho chúng con vui với con chim nhào xuống,

Bỗng nhiên nghe tiếng  chim đến trên bầy ong bay,

Mõ chim như ngọn kim như thiên thạch đâm xuyên,

Rồi chim phóng đi thành cánh hoa giữa không trung đứng yên.

Vì đây là Tình Yêu và không gì khác là Tình Yêu,

Của riêng Chúa trên cao ban phát

Cho những mục đích cao xa của Ngài,  chúng con  không thể hiểu,

Mà  thánh ý chúng con  đây chỉ cần  vâng theo.

Robert Frost

J. B. Ho dịch

Chú thích: Mục đích bài này chỉ là tìm hiểu một tác phẩm văn học theo khả năng giới hạn của người dịch, tuy bài thơ có ẩn dụ về tôn giáo. Trong đoạn cuối, "Love" được hiểu theo nghĩa trong Thiên Chúa Giáo, không phải tình yêu thông thường, và được dịch là "Tình Yêu", tuy một số văn bản công giáo dịch là Đức Mến. Theo nghĩa Thiên Chúa Giáo, Chúa là Tình Yêu (God is Love) và tất cả những gì Chúa làm đều do Tình Yêu mà ra : "Thiên Chúa là tình yêu, và hễ ai ở trong tình yêu thì ở trong Chúa, và Chúa ở trong người ấy"(1 Ga 4:16). Con người được cho là không thể lý giải ý muốn của Chúa và nhiệm vụ duy nhất  của con người là thực hiện ý đó.  Nghĩ xa nghĩ gần, người Việt chúng ta chắc không khỏi nhớ đến những lời kết của Đoạn Trường Tân Thanh của Nguyễn Du viết trước đó hơn 100 năm:

Ngẫm hay muôn sự tại trời,

Trời kia đã bắt làm người có thân.

Bắt phong trần phải phong trần,

Cho thanh cao mới được phần thanh cao.

Có đâu thiên vị người nào...

Ngày 6 tháng 4 năm 2017

J. B. Ho