~

                Cõi Trống Nhà Thiền - Minh Đức Triều Tâm Ảnh

Minh Đức Triều Tâm Ảnh* là một tu sỹ Phật giáo, pháp hiệu là Giới Đức. Theo truyền thống Nguyên Thuỷ, tu sỹ Phật giáo Nam Tông thường gọi là Sư. Bên cạnh là một nhà thư pháp nổi tiếng của Việt Nam, văn thơ và mỹ thuật của Người phải nói là “có một không hai”. Ở đây, chúng tôi chỉ muốn cung kính giới thiệu đa phần là những bài thơ kết thúc bằng dấu chấm than của nhà Sư mà thôi. Cõi thơ của Minh Đức Triều Tâm Ảnh đặc thù, tĩnh lặng, mênh mông và thanh thoát. Không gian thơ của Sư là sự trải nghiệm, chứng ngộ, tỉnh giác và huyễn không. 

Tuy chưa đến Huyền Không Sơn Thượng lần nào, nhưng chúng tôi cũng thấy được cõi thanh tịnh phiêu bồng đó qua hình ảnh và thi ca của người. Chúng tôi cũng được cơ duyên gặp và hầu trà với Sư và Hoà thượng Viên Minh tại Thiền Viện Diệu Nhân, Rescue, CA và tại chùa Kim Quang, thủ phủ Sacramento. Con người Sư bình dị, ung dung tự tại, với nụ cười hiền lành và đôi mắt tinh anh. Sư là bậc thạch trụ già lam của Phật giáo Nguyên Thủy Việt Nam hiện thời, chỉ nghe bài Hạnh Tu của Sư thôi là chúng ta biết con người của Ngài.

Hạnh tu

nói ít, làm nhiều

Ở ăn biết đủ,

sớm chiều nhẹ thân

Công phu

giác niệm, tinh cần

Hoa hương cửa Phật,

thơm gần, thoảng xa (Đá, rác và cỏ thơm. Tập 3, trang 8).

Âu đây cũng chính là lời dạy dỗ và nhắc nhở của Sư dành cho hàng đệ tử tại gia. Chúng ta hãy lắng nghe nhà thơ Tâm Nhiên viết ở đây để biết thêm con người và cõi tịnh - Huyền Không Sơn Thượng, “Minh Đức Triều Tâm Ảnh lên núi cao, vào tận rừng sâu heo hút Hòn Vượn, chọn một khu đất hoang sơ rộng rãi có triền đồi, hồ nước, lập nên phong cảnh Huyền Không Sơn Thượng. Bằng con mắt thẩm mỹ, dưới bàn tay nghệ sĩ sắp đặt tài tình đã biến nơi hoang dã, thiên nhiên thành cảnh trí thanh nhã đẹp lạ lùng. Giữa khung cảnh núi rừng tịch mịch, tĩnh lặng, thấp thoáng vài mái thảo am, ẩn hiện mấy nhịp cầu ván gỗ qua hồ nước xanh ngần, phất phơ trúc biếc, thảo hoa và có lẽ đó cũng là một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời, ấn tượng nhất ở nơi sơn cùng thủy tận này. Hồn thơ, hồn nhạc hòa quyện cùng hồn thiêng sông núi mỹ lệ, để thi sĩ tiêu dao ngày tháng từ thuở nọ cho đến bây giờ. Thơ và hơi thở cùng chan chứa giữa lòng núi trầm sâu tĩnh lặng…” mà chính nhà thơ Tâm Nhiên cũng thốt.

‘Bước chiều phiêu lãng ngàn mây trắng

Lặng cảm điều chi quá diệu thường.’

           Sự diệu thường ở cõi thơ của Sư là sự trải nghiệm và chứng đắc; là sự ‘Hóa Ra'.

Hóa ra chỉ thở và cười

Là trăm niềm nỗi

Một đời xa bay

Hóa ra

Tỉnh thức phút giây

Là ta thấy rõ

Mặt mày chưa sinh!

Rồi Sư vẫn thong dong thẳng tay vào chợ.

Lỡ tay

Rớt xuống cuộc đời

Loay hoay số phận

Khóc cười đìu hiu

Bến sông

Còn chiếc đò chiều

Bạt ngàn sương nước

Liêu xiêu bóng người!

Kế đó thì Sư dùng tất cả các pháp làm phương tiện để giáo hóa chúng sanh, giúp tam đồ thoát khỏi khổ đau chồng chất. Sư ‘Mượn chữ’ làm phương tiện, như con đò đưa khách qua sông hay ngón tay chỉ mặt trăng vậy.

Rong chơi miền bụi trắng

Tờ trăng vàng

Pha lẫn khói sương xanh

Tay muốn hái

Thơ xưa rơi biển lặng

Nghe nỗi buồn

Ngôn ngữ vỡ lanh canh!

Như bao nhiêu vị cao tăng thạc đức khác, Sư luôn là những kẻ lữ hành đơn độc---đi ngược dòng để hoá độ chúng sanh trong cõi u minh--mà tâm không hề nhiễm, vẫn thong dong tự tại quá giang làm trọn bổn phận của bậc ‘Tác như lai xứ, hành như lai sự’ trong cõi tạm này.

Bóng ta

Đi lộn ngược đầu

Chân dài theo vết

Qua cầu cắt đôi

Nửa này

Cát bụi rã rời

Nửa kia

Đón chiếc mây trời

Quá giang! (Bóng Ngược)

Và Sư vẫn lạc quan, tích cực trên con đường hoằng dương chánh pháp, để rồi, Sư thấy sự huyền diệu của Bất Nhị, như bài thơ ‘Chiếc lá và giọt nước’:

Xanh xanh

Chiếc lá nhân sinh

Hôm qua giọt nước

hữu tình đến chơi

Vì thương

sa mạc lòng đời

hóa văn

tình lọc

chữ đời nguồn trong!

Nguồn trong vắc đó, cái tâm trong sáng, cái tâm bồ đề bất thối chuyển đó là động lực để Sư tiếp tục thong dong hành đạo trong cuộc đời. Rồi Sư cũng nhận ra, như Kiba--nhà thơ Nhật, rằng:

My old body:

A drop of dew grown

Heavy at the leaf tip.

Thân già

Rồi cũng vô thường

Phù du

Như một giọt sương

Đầu cành (Toại Khanh dịch).

Hay qua bài “Dặm không” mà Sư đã lãnh ngộ và bảo rằng:

Mải mê

Giữa chốn chợ chiều

Vai đau, tóc lấm

Đã nhiều gian truân

Ta bèn

Rũ áo, phủi chân

Dặm không đủng đỉnh

Chiếc thân nhẹ hều!

Trong chuỗi dài năm tháng của quán trọ trần gian, Sư chợt nhận ra rằng vạn pháp vốn là “Như"

Như mây

Lãng đãng sông dài

Và như hoa nắng

Trên vai ửng màu

Và như

Tóc trắng trên đầu

Hạo nhiên gót lữ

Qua cầu nhân sinh!

để rồi “Tình không”

Trần gian

Trăm việc tạm quên

Thơ đề góc núi

Đầy hiên nắng vàng

Gió trăng

Thế sự không bàn

Giấc thiền lặng lẽ

Nhẹ nhàng tình không!

Tự nhiên, chúng tôi lại nhớ “Một chữ Như" của ngài Phước Hậu. Không biết chúng tôi có trùng hợp ý nghĩ về bài Thi kệ cuối cùng của Tổ không?

Nguyên văn bài Thi kệ Ngài dạy:

"Kinh điển lưu truyền tám vạn tư,

Học hành không thiếu cũng không dư,

Đến nay nghĩ lại chừng quên hết,

Chỉ nhớ trên đầu một chữ NHƯ."

            Mà chữ Như này có lẽ là tinh thần, “Tác Như Lai Sứ, Hành Như Lai Sự”, là một chữ chiết trong danh hiệu Như Lai, vô cùng thâm thúy và mầu nhiệm. Mà danh hiệu Như Lai của Phật có đến Mười hiệu. Đó là: Như lai, Ứng cúng, Chánh biến tri, Minh hành tục, Thiện thệ, Thế gian giải, Vô thượng sĩ, Điều ngự trượng phu, Thiên nhơn sư, Phật (Thế tôn).

            Cõi thơ của Sư đó như “Giấc thiền lặng lẽ / Nhẹ nhàng tình không!” như chính Sư đã và đang trải qua vô lượng kiếp:

“Hôm qua mộng thấy tụng kinh

Tỉnh ra mới biết chính mình là trăng

Bao nhiêu cát của sông Hằng.

Là bấy nhiêu kiếp đã từng tử sinh”

Vậy Sư cũng đã chứng ngộ rồi còn gì?

Qua sông bèn gọi con đò

Nôn nao lá rụng hai bờ sắc không

Qua sông giữa cuộc phiêu bồng

Mới hay trăm sự trăng lồng nước xuôi.

            Riêng cá nhân chúng tôi / chúng ta, cũng chỉ là ‘hạt bụi viễn khách ly hương còn dính đâu đó ở cầu sương, điểm cỏ…’ như lời của Sư viết cho Thơ Toại Khanh. Vậy xin được mạn phép ghi lại đây bài thơ Không Đề, khi chúng tôi có cơ duyên hầu chuyện cùng Sư thay cho lời kết của bài viết CÕI TRỐNG NHÀ THIỀN - MINH ĐỨC TRIỀU TÂM ẢNH.

KHÔNG ĐỀ - WITHOUT TITLE

Kỷ niệm buổi sáng hầu chuyện cùng thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh

Nắng mai vàng hoe

một áng mây lành

thong dong

Huyền trúc nhẹ lay

in hình mặt đất

vô sanh

Thiền Viện Diệu Nhân

June 9th, 2013.

WITHOUT TITLE

A golden sunny ray

a fresh white cloud

freely sauntered

The leaves of bamboo

dancing with the gentle wind

their shadows reflect on the ground

No beginning and no ending.

Dieu Nhan Zen Monastery

Rescue, CA.

Kính bút

Tâm Thường Định

*Minh Đức Triều Tâm Ảnh là bút hiệu của tỳ kheo Giới Đức, là một trong những người sáng lập^[1] ra chùa Huyền Không (Huế) từ mái chùa lá ở đèo Hải Vân trước năm 1978. Ông là một nhà sư giỏi thơ văn, am tường hội hoạ và trang trí mỹ thuật và là một cao thủ cờ tướng từng đánh bại một số kì thủ quốc gia. Đồng thời ông cũng là một trong những người nổi tiếng về nghệ thuậtthư pháp tại Việt Nam những năm cuối thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21. (Nguồn:http://tinyurl.com/TrieuTamAnh)