Trả Lời Trường Hợp Bạch Biến (vitiligo).

Hỏi đáp Y học:

Tôi có đứa con gái năm lên 7 tuổi phát hiện ở chân có 1 vết loang.

Đi khám bác sĩ da liễu chuẩn đoán là bệnh bạch biến và cho toa mua thuốc bôi, tên thuốc là Meladinine, và đã sử dụng được 2 năm nhưng không thấy giảm, mà vết loang ngày càng lớn hơn.

Sau đó có đi khám bác sĩ da liễu ở Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh. Bác sĩ nói tìm mua thuốc Melagenia Plus do Cuba sản xuất, dùng thử may ra khỏi bệnh.

Tôi cố gắng tìm được người ở nước ngoài đi du lịch Cuba mua giúp được 1 chai và bôi hết chai thuốc nhưng bệnh cũng không hết.

Tôi nhờ đài chuyển thư này đến Bác sĩ Hồ Văn Hiền giải thích căn bệnh trên hiện nay ngành y khoa có chữa được không, và giải thích về thuốc Melagenia Plus do Cuba

sản xuất có thật sự hiệu nghiệm như lời đồn đại,

Bịnh bạch biến (vitiligo) làm cho một số vùng da mất màu tự nhiên thành những mảng trắng, lốm đốm, từng vùng hoặc có thể lan gần hết cơ thể.

Thường xuất hiện lúc tuổI 10-30. Nguyên nhân là các tế bào melanocyte phụ trách sinh ra sắc tố melanin bị hủy hoại, có thể do cơ chế tự miễn nhiễm (autoimmune), tức là hệ thống phòng thủ của cơ thể tự chống lại tế bào của mình. Do đó bịnh nhân còn có thể bị những bịnh khác đi kèm, như

• bịnh tuyến giáp trạng (thyroid),
• bịnh tiểu đường (diabetes),
• bịnh thiếu máu (pernicious anemia),
• bịnh tuyến thượng thận suy (adrenal insufficiency),

cần được bác sĩ nhi khoa để ý tớI và theo dõi.

Ngoài ra còn có yếu tố di truyền (vd gien NLRP1 và PTPN22) và ảnh hưởng của môi trường.

Chữa trị: kết quả của mỗi phương pháp thay đổi từng bịnh nhân.

Các thuốc dùng đều có thể gây phản ứng phụ quan trọng. Thường BS chuyên về bịnh da phụ trách vấn đề này. Những điểm sau đây chỉ có tính cách thong tin để thính giả cọng tác vớI BS của mình dễ dàng hơn.

1. Trị liệu bằng ánh sáng: (phototherapy) . Ánh sáng cực tím gồm UVA , UVB và UVC. Chỉ có UVA và UVB được dùng chữa bịnh da, làm da có màu trở lại (repigmentation ) trong 70% trường hợp , tuy phải mất nhiều tháng, làm 2-3 lần mỗi tuần. Kết hợp tia cực tím (Ultra Violet A/UVA ) hoặc ánh nắng với thuốc psoralen (8-methoxypsoralen, 5-methoxypsoralen, hoặc trimethylpsoralen) thoa (Cream and solution of 8-methoxypsoralen (0.1-0.3% concentration) , hoặc uống. Meladinine có bán tại Trung Hoa, Đức và Ethiopia chứa chất methoxsalen, dùng cùng lúc với tia cực tím UVA. Psoralen hay methoxsalen thay đổi cách tia cực tím tác dụng trên da, và được thoa hay uống (thuốc viên) một khoảng thời gian trước khi bác sĩ cho rọi tia UVA vào các chỗ da bị mất màu (bịnh), trong lúc che những chỗ da lành lặn, và phải che chở mắt , mang kính chặn các tia cực tím làm hư mắt. Một số nơi dùng tia cực tím trong nắng mặt
   trời. 
   
                           
   
   
2. Narrow Band UV-B (NB-UVB), dùng tia cực tím B trong một quang phổ (emission spectrum) hẹp và nhất định, loại bỏ những sóng UVB ngắn hơn làm phỏng da mà không có tác dụng trị liệu. có kết quả tốt hơn, có thể dùng trẻ con và người có thai. Hình thức trị liệu này an toàn hơn, nhất là cho trẻ em, ít gây biến chứng hơn là dùng UVA với psoralen. NB-UVB làm giảm thiểu tính miễn nhiễm trong khu vực da được trị liệu, tăng sinh sản các tế bào melanocyte mới trong da và chung quanh các nang lông, tóc. NB-UVB được chứng minh hiệu nghiệm từ năm 1997, và là phương tiện trị liệu được ưa chộng nhất hiện nay cho người lớn và trẻ em.
3. Một kỷ thuật khác dùng các fiber optic system để dẫn UV-B vào một diện tích nhỏ (microphototherapy, targeted UVB) hoặc dùng tia laser (Excimer laser therapy) có thể hiệu quả hơn đốI vớI những trường hợp diện tích giới hạn và ở những vị trí khó trị. Những phưong pháp này đắt tiền.
4. Các chất corticoid như Prednisone , uống hoặc thoa kem trong trường hợp diện tích giới hạn.
5. Tacrolimus ointment (0.03% or 0.1%) (tên thương mãi là Protopic) là một loạI thuốc calcineurin inhibitor,dùng để trị bịnh lác ngứa (atopic dermatitis), cũng được dùng trị vitiligo Những thuốc này có nhiều phản ứng phụ nhất là trên hệ miễn nhiễm (immune system, làm giảm sự phòng thủ chống nhiễm trùng của cơ thể) và cần được bác sĩ chuyên khoa xét chỉ định dùng tùy trường hợp, điều chỉnh liều lượng, bịnh nhân không thể tự chữa lấy một cách an toàn.
6. Cách dùng trích tinh từ nhau người (human placenta extract) để trị vitiligo (cũng như một số bịnh khác (rụng tóc, vẩy nến) xuất phát từ Cuba 15 năm nay, chưa được chấp thuận ở Mỹ (not approved by the FDA). Những vấn đề có thể xảy ra trong việc dùng mô gốc con người (human tissue) (như nhiễm virus, ảnh hưởng trên hệ miễn nhiễm) có thể chưa được giải đáp thích đáng. Những người chủ trương dùng thuốc nhau cho rằng trong thuốc trích từ nhau (placental extract) , có chất melagenine có khả năng kính thích các tế bào sắc tố trong những chỗ da bị vitiligo. Cơ chế tại sao melagenine có tác dụng như vậy chưa được hiểu rõ và khảo sát tường tận, điều này chưa có bằng chứng thuyết phục được giới khoa học (1). Năm 2010, một khảo cứu ở Ấn Độ so sánh Narrow Band UVB với (Narrow Band UVB + thuốc trích từ nhau ) trên 78 người bịnh. Vết da trắng vitiligo một bên cơ thể người bịnh có thoa thuốc nhau, bên kia thì không, và người ta so sánh kết quả hai bên. Kết luận cho thấy rằng thuốc thoa từ nhau đem đến kết quả khiêm nhường và không đáng kể về thống kê. Nói một cách khác, có thể có ích, nhưng ít thôi và không đáng kể.(2)
7. Melagenina Plus được trung tâm Centro de Histeroterapia Placentaria của Cuba sản xuất, nói là có chứa melagenine cọng với Calcium Chloride, và cho rằng thuốc có khả năng tăng sự sinh sản các melanocyte cũng như tăng sản xuất melanin ở ngoại biên các vùng da bị vitiligo. (“Ingredient: Human placenta lipoprotein fraction solubilized in 235 ml of alcohol”). Trang web dặn là phải đến tận nơi để định bịnh và chữa trong tối thiểu 3 ngày, sau đó mới cho đem thuốc về nhà chữa tiếp, và thuốc không bán trên thị trường. Mỗi tham vấn tốn 120 đô la, 3 lần "huấn luyện" tốn 120 đô và nếu chưa sinh thiết da, thử nghiệm tốn 150 đô. Không biết lúc khám bịnh họ có dùng UVA hay không , nhưng chai thuốc thì ghi rằng không cần ra nắng hoặc rọi UVA.
8. Xin nói rõ là ở đây tôi chỉ xin trả lời câu hỏi của thính giả căn cứ trên những tin tức tôi có được. Dùng thuốc này ở Mỹ là không hợp pháp vì FDA không chấp thuận và không có bằng chứng là thuốc hiệu nghiệm.

Một số nơi trị vitiligo bằng cách ghép da, đem những mảnh da có màu ghép vào nơi bị mất màu (punch graft, minigrafts, ), các melanocytes (là tế bào sinh sắc tố ) sẽ mọc ở chỗ mới và lan rộng ra, làm da có màu như bình thường.

Cuối cùng, giản dị nhất là dùng những mỹ phẩm để che các vết đốm trắng, ở Mỹ có hiệu Covermark, Dermablend.

1) Zhao D.

Melagenine modulates proliferation and differentiation of melanoblasts.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18636173

2) Majid I. Topical placental extract: Does it increase the efficacy of narrowband UVB therapy in vitiligo?. Indian J Dermatol Venereol Leprol [serial online] 2010 [cited 2014 Jul 17];76:254-8. Available from: http://www.ijdvl.com/text.asp?2010/76/3/254/62964

3) Majid I. Vitiligo management: An Update

http://bjmp.org/files/2010-3-3/bjmp-2010-3-3-a332.pdf

BS Hồ Văn Hiền.

17 July 2014