"Sống không phải là ký-sinh trùng của thế-gian, sống để mưu-đồ một công-cuộc hữu-ích gì cho đồng-bào, tổ-quốc"

** Phan Chu Trinh **

Viêm Gan C (Hepatitis C)

         

             15Chvhien --- hep1

(Fig 1: "HCV structure" by Graham Colm at en.wikipedia.)

Viêm gan có thể do nhiều nguyên nhân. Nhiễm vi rút là một trong những nguyên nhân thường gặp. Viêm gan C được khám phá sau viêm gan A và B. Sau đó còn bịnh viêm gan D (delta agent, chỉ đi kèm theo viêm gan B), viêm gan E và viêm gan G.

15chvhien --- hep2Bịnh do virus viêm gan C gây ra (Hepatitis C Virus, HCV). HCV là một sợi RNA đơn (single stranded RNA). Trước đây, người bị viêm gan sau khi truyền máu (post transfusion hepatitis), hết 90% là do HCV gây ra. Gần đây, với khả năng sàng lọc (screening) máu trước khi truyền cho người nhận, nhiễm HCV rất hiếm ở Mỹ (chừng 2 triệu bịch máu mới có 1 cas HCV). Tuy nhiên, đại đa số người bị viêm gan C hiện nay là do dùng thuốc ma tuý chích (intravenous drug use), hít cocaine qua mũi, xâm mình và ở mức ít hơn, qua đường tính dục (sexual transmission [by unprotected sex]).

Trong số người bị nhiễm HCV cấp tính, chỉ một số ít có triệu chứng; như buồn nôn, vàng da (jaundice), nước tiểu vàng khè, đau bụng bên phải, phía trên (vùng gan). Triệu chứng kéo dài chừng 2 tuần đến 4 tháng. 86% -50% sẽ tiếp tục trở thành viêm gan C mãn tính (kinh niên)( chronic hepatitis C). Tuỳ theo nhóm người: trẻ em có khả năng dứt HCV chừng 50%; người có triệu chứng có khả năng tự thanh toán HCV (cure) cao hơn người không triệu chứng (asymptomatic cases). Sau 20 năm, 20% bịnh nhân sẽ bị xơ gan (liver cirrhosis), nhất là những bịnh nhân phái nam, uống rượu nhiều và mắc bịnh sau 40 tuổi.

Bác sĩ định bịnh HCV bằng cách phát hiện RNA (ribonucleic acid) của HCV trong máu bịnh nhân (có thể phát hiện được vài ngày cho đến vài tuần sau khi bị nhiễm với phương pháp PCR [Polymerase Chain Reaction]), sau đó nếu phát hiện thêm được kháng thể (antibodies) chống HCV, thì xác lập định bịnh.

15chvhien --- hep3

Fig 3: Theo bản đồ này của Trung Tâm Kiểm Soát Bịnh Hoa Kỳ (CDC), Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác, cũng như Trung Quốc, Australia, Nga có tỷ số (prevalence 2-2.9%) viêm gan C cao hơn Mỹ và Châu Âu, chỉ thua miền Tây Châu Phi (>2.9%).

Chữa trị:

Vì một số đáng kể bịnh nhân HCV cấp tính sẽ tự mình khắc phục được bịnh, bác sĩ điều trị chỉ chữa bằng thuốc nếu thấy cần, sau khi quan sát một thời gian (ví dụ 12 tuần), xét tình trạng sức khoẻ người bịnh, và xét các yếu tố cơ nguy bịnh trở thành mãn tính.

Thuốc chính là interferon hay pegylated interferon (chích) (peginterferon , “Pegintron”) trong nhiều tuần. Interferon kích thích các tế bào phòng thủ sản xuất kháng thể nhiều hơn. Thuốc có thể gây những biến chứng quan trọng (mắt, máu, phổi). Chừng 90% bịnh nhân được chữa khỏi HCV.

Mới đây xuất hiện một số thuốc uống được FDA chấp nhận dùng chữa bịnh viêm gan C, nhưng rất đắt tiền : Sovaldi (sofosbuvir, FDA approved 12-2013), Harvoni (sofosbuvir-ledipasvir); giá 80000 -90000 dollars, trong 12 tuần. (thuốc ức chế men RNA polymerase cần cho virus sinh tồn). Thuốc dùng chung với 1-2 thuốc khác như ribavirin, peginterferon.

Bác sĩ Hồ Văn Hiền

Ngày 13 tháng 4 năm 2015

(Previously broadcast on VOAtiengviet.com)

(Edited and illustrated for Langhue.org; 8-31-2015)