Làng Tôi
"...Làng Tôi có Cây Đa cao ngất từng xanh..."
Bài hát "Làng Tôi " của Chung Quân với tôi thật dễ thương, thật dịu dàng như một cánh bướm phân vân chập chờn trong mảnh vườn hồn thơ ấu.
Cho mãi đến hôm nay giữa những phút giây êm đềm hay gập ghềnh của cuộc sống, từ trong tiềm thức âm điệu của ca khúc này lớn dần trong hồn tôi vỗ về và vực tôi đứng dậy...
Tôi sinh ra trong một thành phố ven biển, những bóng dừa những tiếng sóng đã nuôi tôi khôn lớn. Nhưng rồi phải tất tưởi bỏ ra đi khi chưa thu góp được hết những nét đáng yêu của vùng đất đã cưu mang tôi đó.
Qui Nhơn của tôi không có " Cây Đa cao ngất từng xanh". Chỉ có một cây me sum sê đứng ở góc phố, cũng đủ để gọi tên " Ngã Tư Cây Me " cũng không có " Con sông lờ lững vờn quanh hay đồng quê mơ màng..."
Qui Nhơn chỉ có bãi cát vàng viền quanh biển xanh nghe sóng vỗ thiên thu .
Không hiểu sao, những hình ảnh chưa hề quen biết trong ca khúc " Làng Tôi" cũng đã làm tôi rung cảm thật lòng và tình quê hương dâng lên bát ngát.
Tôi cũng đã rưng rưng nước mắt khi hát thầm thì " Nhưng than ôi, có một chiều thu lá thu rơi .."
Hình ảnh quê hương của một miền quê đất Bắc đã chuyển hoá trong tâm thức tôi thành một biểu tượng thiết tha của hoài niệm. Và riêng tôi là một chìa khoá đã mở cánh cửa đi vào thiên đường tuổi thơ.
Một kỷ niệm không phai gắn liền bài hát làng tôi với thời năm xưa của tuổi măng tơ.
Ngày đó... Trong kỳ thi tuyển vào đệ thất trường công học trò phải đọc một bài học thuộc lòng hay một bài hát . Lũ trẻ thường nghĩ phải hát thì " le " hơn là học thuộc lòng, nhưng với tôi " thi hát " thì tôi có quá nhiều đối thủ.
Coi nè ! trước tôi có con Vân Chi hát thật dẽo bài " bạn ơi... Quan Hà xin cạn chén ly bôi.." Nó oằn nó èo đến chảy nhựa như giọng hát Chế Linh.
Coi nè! Con Lan đen, nó dậm chân dơ tay như thể đi lính khi hát " cô gái Việt "
Khi đến phiên tôi, tôi đã thấy hơi khớp muốn định chọn học thuộc lòng. Tôi đã sữa soạn đọc bài thơ
-Trường học làng tôi ở cạnh đình "
Một trường ba lớp vẽ xinh xinh
Trước trường có mấy cây đào lớn
Thường quyến lòng tôi những cảm tình
(Tôi sẽ chép nguyên bài thơ cho các bạn để làm kỷ niệm)
- Trường tôi mặt trước ngó ra sông
Còn mặt đằng sau ngó quãng đồng
Phía ấy thầy tôi thường hỏi hướng
Tôi vòng tay đáp " Dạ phương Đông"
- Thầy tôi tầm thướt mãnh và cao
Đôi mắt long lanh má nhuộm đào
Mái tóc hơi quăn cằm hơi nhọn
Nụ cười thường lẫn tiếng khao khao
- Bạn tôi cùng lứa tuổi đầu xanh
Sớm tối chăm lo chuyện học hành
Mỗi lần trống dục vang trong nắng
Mẹ tôi khẽ bảo bước nhanh nhanh
- Bao năm xa cách mái trường quê
Tôi thấy lòng tôi những não nề
Mỗi khi gió sớm về trong nắng
Trống trường còn dội phía sau đê.
Tôi yêu bài thơ này lắm, nhưng đổi ý muốn hát nên chần chừ mãi. Thầy phải dục
-Trò sẽ hát hay học thuộc lòng?
-Thưa thầy ... Con hát.
Có lẽ thấy tôi có chiếc nơ trên đầu và chiếc áo đầm xòe ca rô hồng chắc là "Cute" lắm, thầy lại nói ...
- Gắng hát cho hay đi .. Mai sau làm ca sĩ.
Cái máu hay cãi của "Nẫu " lại nổi lên
-Thưa thầy! Ba con không muốn con làm ca sĩ
- Làm ca sĩ có sao đâu, thôi cứ hát đi.
Tôi vẫn bướng bỉnh tôi lập y chang ba nói
-Ba con hay nói xướng ca vô loại ạ!
Nhưng thầy chỉ tủm tỉm cười
-Được rồi, hát đi.. Hát bài gì
-Thưa thầy bài " Làng Tôi ".
Có đoạn hồi hộp quá quên mất mấy chữ, tôi không " care" cứ ứ .. ừ.. ư đại.
Thầy phải nhắc:
"-Quê tôi là bao niềm yêu thương.
-Quê tôi là bao nhớ nhung se buồn
- Là bao vấn vương tâm hồn người bốn phương"
Thầy hát nho nhỏ theo tôi, mắt thầy mơ màng còn như muốn khóc, thầy ngồi lặng im để tôi phải nhắc:
- Thầy... Thầy cũng biết bài hát này à ...
Thầy mĩm cười với tôi:
- "Nhiều người Bắc rất thích bài này "
Tôi sướng quá, thầy cũng thích bài này cho tôi tỉnh táo hơn. Thầy hỏi
-Trò ở " Làng " nào?
-Thưa con ở Qui Nhơn
-Qui Nhơn làm gì có cây đa cao ngất từng xanh
-Làm gì có sông sâu lơ lững vờn quanh...
Máu phản kháng của tôi lại nổi lên:
-Thì con tưởng tượng ..thầy à ! Cây đa chắc là đẹp lắm
-Ừ đẹp lắm,..Thầy cho trò bảy điểm.
Máu Nẫu hay cãi hay co lại nổi lên và tôi phụng phịu vùng vằng:
-Thưa thầy bài "Làng Tôi "của con hay hơn "Cô Gái Việt" của con Lan
Thầy kiên nhẫn giải thích
-Con Lan nó hát có điệu bộ nên nhiều điểm hơn
-Nhưng bài hát của con "buồn" không cách chi để con dơ tay dậm chân như lính được
-Ừ thì có buồn thật ! ..Thôi thầy cho tám điểm như con Lan.
Câu chuyện trở nên gây cấn hơn khi con bạn thân Bắc Kỳ muốn kiếm điểm với thầy thêm , từ cuối phòng hắn chõ mỏ lên
" Thưa thầy con Xuân thường hát ghẹo tụi con
Ông thầy nheo mắt nhìn tôi
" Hát ghẹo như thế nào? Hát lại thầy nghe xem
Tôi lúng túng không biết xoay sở ra sao, vì chính Mẹ của thầy từng là nạn nhân hát chọc ghẹo của bọn tôi
Vẫn cái tật nghịch phá tò mò như mọi đứa trẻ khác, tôi đã qua nhà thầy nhìn trộm một bà già, trùm khăn đen sùm sụp, miệng nhai bõm bẽm không ngừng, thỉnh thoảng nhổ ra một búng máu đỏ tươi " eo ơi ghê quá!" Tôi phóng về nhà nói với chị vú
-Chị Hoa ơi! Tui thấy rõ ràng một con ma cà rồng đang hút máu người! Sợ quá.. Sợ quá.
Thế rồi lủ nhóc trong xóm theo tôi đi rình con ma cà rồng
-Thấy chưa .. Thấy chưa! Con ma đang khạc ra máu đỏ lòm lòm.
-Sao không thấy nanh nhọn?
-Nhưng răng lại đen thùi thùi kìa
Rình trộm nhiều lần mà chẳng thấy con ma cà rồng cũng không hung tợn chút nào mà còn có vẻ hiền nữa chứ, lũ trẻ hết sợ lại còn mon men đến gần bà.
Không biết từ đâu lũ trẻ học được câu hát vè luôn mồm hát theo
Bà già Bắc Kỳ
Ăn rau muống nuộc
Ông giời bắt tội
Răng đen thùi lùi
Ha...ha...ha
Lũ nhóc hát lui hát tới trước mặt bà mà chẳng thấy " con ma" nổi giận mà còn cười hiền từ bà nói với lũ trẻ
... Rau muống nuộc ăn " nành " "nắm" đấy.
Hát chọc mẹ thầy thế nào rồi cũng có lần thầy nghe được.
Bây giờ thầy nhắc khéo.
" Hát đi...Bà già Bắc Kỳ ăn rau muống nuộc ấy mà!"
Mặt tôi lúc ấy chắc đỏ rầng... Tôi nghĩ thế nào cái 8 điểm trên mười cũng trở thành hai hột vịt lộn
"Con Lan đen lại chõ mồm thêm
"Thầy à, con Xuân còn hát nhạc Trịnh Công Sơn chọc nữa đấy! "
Thầy lại nheo mắt nhìn tôi. Nụ cười thầy vẫn hiền
"Còn biết hát nhạc Trịnh Công Sơn nữa cơ à!
- Con hát đi thầy cho thêm điểm".
Lũ nhóc trong phòng cũng nhao nhao lên
" Hát đi ! Hát đi!".
Lúc ấy con bé nghịch ngợm, nhanh nhẩu đoản, tính " tom boy" trở về trong tôi... Tôi vung tay múa chân chỉ chỏ điệu bộ theo câu hát.
"-Từ Bắc vô Nam tay cầm cái cây, tay kia cầm sợi giây..ừ ..ứ..ư..ừ..! "
Lũ nhóc hát theo cười reo sặc sụa. Thầy cũng cười vui lây, và cũng lắc đầu ngán ngẫm lũ trẻ vô tư.
Và tên Xuân vần X được nằm cuối theo danh sách thí sinh.
Chấm dứt buổi thi vào đệ thất, cũng chấm dứt buổi tuyển lựa ca sĩ có một không hai của đời tôi bên các bạn.
Chưa kịp vòng tay cúi đầu, thi xong tôi nhảy tung tăng lao về phía cuối lớp bên đám bạn.
..nắng tràn hào quang và tiếng ve cuối hạ cũng tràn ngập không gian.
Cho tôi được cắt xén đi một khoảng không gian và thời gian khá dài để nói nốt câu chuyện thi hát ngày xưa ....
Tôi gặp lại thầy khi tôi đã lớn khi nào không hay, thân thể tôi đã trọn vẹn những nét cong và mái tóc đen dài đã thật bồng bềnh vương vấn, chỉ còn có tôi mới hình dung được cô bé ngây thơ ngày trước, và chắc chỉ có thầy không quên buổi chấm thi hát đậm nét hồn nhiên của trẻ thơ đậm lòng yêu trẻ của thầy giáo.
Tôi đã gặp lại thầy trong khoảnh khắc hoang mang nhất của tháng ngày đầu tị nạn.
Mỗi chiều người tị nạn tụm năm tụm ba ở bờ biển lởm chởm một vùng đá xám của đảo Wake. Nghe đây có nhiều rắn biển rất độc, và nước biển nhiễm nhiều phóng xạ nên chẳng có ai dám mon men đến gần bờ nước .
Tôi thường đứng hàng giờ một mình trên ốc đảo đó, nhìn những con cua màu đỏ tươi lễ mễ ôm theo nó chiếc vỏ ốc làm nơi tạm trú. Người ta gọi chúng là những con ốc mượn hồn. Tôi đã chợt thấy mình như thân phận những con ốc mượn hồn trên mảnh đất tị nạn...
Một buổi chiều từ trong đám đông, tôi nghe tiếng gọi.
- Xuân...
Tôi giật mình
- Thưa Thầy...
-Em đi được cả gia đình không?
- ....Dạ ! Còn thầy và Mẹ thầy thì sao
-Chỉ mình tôi thôi. Mẹ tôi vừa mất cách đây vài tháng.
Một thoáng rất nhanh, nhưng rất đau buốt trong tim hình ảnh bà Bắc Kỳ ăn rau muống nuộc, choáng ngập cả hồn.
Tôi đứng lặng yên nghe thầy trò chuyện, như kể lể cho chính thầy.
-Tội nghiệp cho Bà chỉ muốn trở về chết ở quê Cha đất Mẹ ngoài Bắc. Chừng như Bà không muốn có thêm một lần di cư, nên đã chọn nằm xuống trong lòng đất Qui Nhơn.
Trước đây hai mẹ con thầy chỉ nghĩ rằng sẽ tạm ngừng chân ở Qui Nhơn rất ngắn thôi, sẽ vào Sài Gòn ở cùng bên bà con và không ngờ Qui Nhơn, học trò Qui Nhơn dễ thương đã cầm chân hai mẹ con đến mấy chục năm trời.
Bây giờ Qui Nhơn lại giữ thân xác của Mẹ Thầy..
- Chỉ tiếc một điều.!
- Qui Nhơn không có cây đa cao ngất từng xanh cho hồn Mẹ Thầy nương náu.
Tôi muốn nói với Thầy
" Nhưng Qui Nhơn có tiếng sóng vỗ muôn trùng , ru hồn Bà giấc ngủ ngàn thu .."
Trước khi chia tay Thầy có nói.
"Cảm ơn em và bạn bè em đã làm cho Mẹ Thầy Bà Bắc Kỳ ăn rau muống nuộc bớt cô đơn với chuỗi ngày sống ở Qui Nhơn..
Tôi là người cuối cùng còn đứng lại trên bờ biển, miên man nhìn góc trời khói sóng cố tìm về hướng quê hương khuất bóng hoàng hôn, ở cuối chân mây đó ,tất cả vùng trời đó, là Làng Tôi và ...nơi nào cũng có những cây Đa cao ngất từng xanh...
*** Quê hương khuất bóng hoàng hôn
*** Trên sông khói sóng thêm buồn lòng ai. ( Tản Đà ) .
Xuân Thi.
Nhạt Nhòa (xt33)
My Village
" ..My village has a banyan tree that reaches to the blue sky.."
The song "My Village" by Chung Quân to me is so cute, as gentle as a butterfly that hesitantly appears or disappear in the garden of childhood.
Until today, amid the serene or rocky moments of life, the melody of the song comes out from the unconscious state of the soul to console me and raise me to my feet.
I was born and grew up in a city along the coastline. The shadows among the the coconut trees and sound of the waves raised me up.
My Qui Nhơn did not have "the banyan tree that reached to the blue sky". There was only the tamarin tree full of leaves in a downtown corner but enough to have the name "the tamarin intersection". Also there was no river halfway running around, nor the dreamy field. Qui Nhơn only had the yellow sand beach that bordered the blue ocean and listen to the sound of the flapping waves forever.
I don't know why those unfamiliar images in the song "My Village " could really make me so moved. A country love immensely rose high in me.
There was a time I got teary eyes when I quietly sang the song. "..But alas! there was one autumn evening when the leaves were falling.."
The homeland images of a rural area in the north has become an earnest symbol of memory in my consciousness. To me it is a key to open the gate to my heavenly childhood.
An unfading memory has connected the song My Village to the olden years of my young age.
That day...when we had an entrance test to the 7th grade the students had to either recite poetry or sing a song.
The kids thought that singing made them look better but to me I would have too many rivals in the singing contest.
Let's see ! Sitting in front of me was Vân Chi who sang so smoothly " My friends... Quan Ha wants to drink up to say goodbye" She raised her voice up and down as the singer Chế Linh did.
Let's see ! Lan the black Skin who stamped her feet and raised her arms as if she joined the army when she sang the song " The Vietnamese girl".
When it came to my turn I was a little scared, I wanted to recite a poem that I planned:
- My Village " was next to the communal house.
With three nice classrooms
In front of the school was a big peach tree
That gave me a nice feeling.
(I copied the whole poem below for you friends as a memorial)
- The front of the school faces a river
Its back looks to a green field
A direction my teacher often used to quiz us
I folded my arms answered the East.
- My teacher was thin and tall in size
With sparkle eyes and rosy cheeks
Curly hair and pointed chin
Coarse voice was mixed with his laughs
- My friends whose young age the same as mine
Day and night diligent with their school work
Every time we heard the drum sound echo in the sunlight
My mom gently urged me to walk faster
- After years being away from the village
A sorrowful feeling arises
Whenever the wind came back in the sunlight
The school drum still echoed from behind the dam.
I really loved this poem but I hesitated because I changed my mind and wanted to sing instead. My teacher had to urge me:
- Are you reciting or singing?
- Teacher, I am going to sing.
Perhaps when seeing me so cute in the pink plait dress with a bow on my hair that, he said:
- Try harder, you could be a singer some day.
The "Nẫu" argumentative blood in me was ready to fight.
-Teacher, my father doesn't want me to become a singer.
-What's wrong with being a singer? Go ahead and sing.
I stubbornly repeated what my father said.
- He said " Singers have no class".
My teacher quietly smiled :
- Ok, sing! What song are you going to sing?
- Teacher, it is " My Village "
I was so nervous that I forgot some of its lyric but I don't care just humming ..ứ..ừ..ư..!
My teacher prompted :
" My village is where love is"
My village is where there is sad nostalgia
That holds the hearts of many people who moved away"
He softly sang along with me. His eyes seemed like dreaming and about to cry. He quietly sat there until I said:
-Teacher, you know this song too?
He smiled and said to me:
- Many people who came from the North like this song a lot.
I was so happy, the fact that he liked this song made me more alert.
He asked me :
-Where is your "village" ?
- I live in Qui Nhơn.
- There is no banyan tree that reaches to the blue sky in Qui Nhơn.
There is no river that runs halfway around either.
My stubborn blood once again objected:
_Teacher, it is in my imagination. The banyan tree must be pretty.
-Yes, very pretty. I gave you 7 points.
The "Nẫu" blood in me urged me to argue again, I made my face:
-Teacher, the song "My Village " is better than Lan's " The Vietnamese girl".
He patiently explained:
Lan sang the song with movement, that's why she got more points.
- But my song is so sad, I could not stamp my foot or raise my arms like a soldier.
- Yes, it is truly sad. I give you 8 points points like Lan's.
The situation became more intense when my Northern best friend also wanted to gain favor from the teacher. She said:
- Teacher, Xuân likes to sing a song to tease us.
My teacher winked his eye and said:
- How did you sing to tease them. Let me hear it.
I was embarrassed and did not know how to react because it was his mother who was also a victim of our singing tease.
Like any other children who like to tease and with curiosity I came over to my teacher's house and stealthily watching an old woman wearing a black shawl. Her mouth never stopped chewing. Once in a while she spitted out fresh blood. "Ew! Awful!" I ran fast to my house and told to my nanny: Sister Hoa, I saw a vampire sucking blood, it was so scary..scary.
And then other kids in my neighborhood followed me to be on the watch for the Dracula.
-Do you see ? Do you see? She's spitting out the red blood.
-Why don't we see her sharp teeth?
-Her teeth are so black?
After many times on the watch, they did not see any cruel vampire but a nice and sweet woman. The kids were no longer afraid of her. They got closer to her.
I do not know where they learned the song but they kept singing:
Bà già Bắc Kỳ
Ăn rau muống nuộc
Ông giời bắt tội
Răng đen thùi lùi
Ha...ha...ha
The kids sang the song many times, walking back and forth in front of her house but the "vampire" never got angry. She gently smiled at them and said:
- Eating the water spinach is good for your body.
Sooner or later the teacher would find out that we teased his mother.
Now he cleverly mentioned about it.
- Sing! the Northern woman eating the water spinach..
My face at that time perhaps turned red. I thought my 8/10 points would probably become "two duck eggs".
Lan the Black once again adding to it.
-Teacher, Xuân also used Trịnh Công Sơn's song to tease.
The teacher winked his eye again, his smile was still gentle. He said:
-You also know Trinh Cong Son songs too ? If you sing again I'll give you more points.
The other kids were all talking at the same time.
-Sing! Sing!
I became an active, mischievous tomboy again. I raised my arms and legs dancing according to the song. "From North to South, one hand holding a stick and one hand holding a string... ừ.. ứ..ư..ừ.!
The kids were laughing so hard until they got choked .. and my teacher were also having fun with them. He shook his head, gave in to the children's innocence.
..And Xuân's name started with X was at the end of the list of the students who took the test.
The entrance examination was ended and also the singing contest, the one and only in my life with my friends.
Without bowing to the teacher, I danced and ran to the end of the classroom to be with my friends.
.. The sunlight overflowed the whole area like a halo and also the sound made by the cicadas at the end of the summer...
I would like to cut off a big piece of space and time of my life here in order to continue the story about the singing contest.
I met my teacher again when I had grown up without even noticing it. My body had a full figure with curve, my black hair was long and bobbing. Only me could imagine the image of the little innocent girl of the old time, and perhaps only my teacher who could never forget his role as a judge in the singing contest with his young and innocent students that he had dearly loved.
I met him again at a time of the most confusion in my first days of being refugees.
Every afternoon the refugees gathered in groups of 3 or 5 people on the shore full of gray pebbles of the Wake island. It was told that there were a lot of poisonous sea snakes here and the sea water was contaminated with radioactive substances, so no one dared to come close to the water.
I often stood for hours by myself on that island, looking at the red crabs carried with them the shells that were used as their shelter. They were called the hermit crabs. Suddenly I felt like I were those hermit crabs living on the refuge land.
One afternoon I heard someone call my name from the crowd.
-Xuân...
I was startled : Teacher !
- Were you here with your family?
- Yes, how about you, Teacher? How is your mother?
- Only me, my mother passed away a few months ago.
Only a short moment but I felt a sharp pain in my heart, an image of the old woman eating the "rau muống nuộc" (boiled water spinach) overflowed my soul.
I stood there quietly listening to him telling his story as if he was talking to himself.
-Poor Mom, she only wanted to come back to the North to die in the land of her father and mother. It seemed like she did not want to emigrate another time, that was why she chose to lie down in the land of Qui Nhơn.
At first they both thought that they would only temporary stay in Qui Nhơn for a while then move to Saigon to live with relatives but they never expected that Qui Nhơn and its lovely students had kept them there for decades.
Now Qui Nhơn also kept his mother's body there too.
- Unfortunately, one thing is missing.
- Qui Nhơn does not have "the banyan tree that reaches to the blue sky" for her to shelter.
I wanted to tell him :
- " But Qui Nhơn has the sound of the forever flapping waves that can lullaby her into the eternal sleep.
- Thank you and your friends for making my mother, a Northern woman eating "rau muốn nuộc" , feel less lonely during the days living in Qui Nhơn.
I was the last person still standing on this shore continually looking at a corner of the grayish sky, trying to look forward to the homeland far beyond the sunset horizon where there was my village and ..everywhere there always was a banyan tree that reached to the sky...
*** Quê hương khuất bóng hoàng hôn
*** Trên sông khói sóng thêm buồn lòng ai. (Tản Đà)
