Đêm Viên-Tịch
Rằm tháng Chín. Trăng thật sáng. Thấy rõ mặt những nhà sư đang đứng chấp tay trước thiền-phòng. Đêm càng về khuya, cảnh-vật càng yên-tịnh. Những câu hò, giọng hát... của dân làng dưới chân ngọn Tà-Đức đã ngưng lại từ hồi nào. Một sự yên-tịnh cơ-hồ có thể nghe được tiếng thở cũng như nhịp tim đập của những nhà sư trên. Đêm ấy, đêm viên-tịch của Thiền-Sư Không-Minh.
Trong phòng, thiền-sư Không-Minh đi-đi, lại-lại. Đôi lần ông cầm cây bút lông, chấm vào nghiên mực, đặt tay lên tờ giấy trắng rồi bỏ dở. Ông ngồi xuống ở tư-thế kiết-già, nhắm mắt, và lắng nghe hơi thở. Hơi thở làm ông thấy tâm mình chưa tịnh. Ông lại đứng lên, tiến về cửa sổ, và nhìn xuống chân núi.
Ông ngỡ mình đã thoát được mọi cảnh-giới... Thế mà ông đang bất-an. Ánh trăng thôn-dã và những câu hò của dân làng ở chân núi đêm ấy đã làm ông xao-động nhiều. Đó là lần đầu tiên ông thấy trăng đẹp, và những câu hò, câu hát ấy là những gì ông nên tìm đến và gắn-bó.
Thiền-sư Không-Minh như tiếc. Ông đã bỏ cái có để tìm cái không. Và sau khi viên-tịch, lấy gì là chắc ông sẽ tìm được cái không ấy. Một điều ông biết rõ là ông đã mất đi những cái ông nên có. Hằng ngày ông được khen là giỏi, tài cao, đức-hạnh, Phật-Pháp tinh-thông... nhưng ông đã được gì và sẽ để lại gì.
Đêm chưa kịp qua, ánh nắng ban mai chưa kịp lên, những nhà sư đã đẩy cửa thiền-phòng bước vào.
- Ai sẽ là người được truyền y-bát?
Một câu hỏi, dẫu không nói ra, như những hạt dẻ đã nẩy mầm trong đầu những nhà sư này từ lâu rồi. Vạt áo tu-hành tuy có dài vẫn không giấu được những bước chân vội-vã. Nhưng ai cũng chưng-hửng. Thiền-sư Không-Minh không viên-tịch ở tư-thế kiết-già mà ông đang đứng tựa cửa sổ, mặt hướng về chân núi.
Thiền-sư Không-Minh không để lại bài kệ nào, và cũng chẳng chọn người kế-thừa. Sau khi ông mất, môn-đệ ông mỗi người đi mỗi ngả. Cái tên thiền-tự là gì không còn ai nhắc tới, và cái tên của ngọn núi cũng vậy. Bây giờ, người ta chỉ biết ở Bình-Thuận có ngọn Tà-Dôn, Tà-Cú, và Tà-Bao, còn cái tên Tà-Đức đã đi vào quên-lãng.
Một sự viên-tịch không trọn-vẹn nhưng ánh trăng thôn-dã và tiếng hát dân-gian đêm đó đã viên-mãn.
Ngục-Thu-Yên
